De wintertijd gaat in: 'Maar we zitten er nog 40 minuten naast'

De wintertijd gaat vannacht in. Heerlijk, dat uurtje extra slapen. Maar waarom verzetten we de klok eigenlijk? En hoe verzet je een analoge klok? Lees hier het antwoord op de belangrijkste vragen.

Waarom verzetten we de klok?

Nederland voerde de zomertijd in 1977 in, zodat de tijd gelijk loopt met de buurlanden. Tot die tijd leefden we het hele jaar volgens de 'wintertijd.'

Veel andere Europese landen begonnen daarvoor al met de zomertijd om zo energie te besparen. Het idee is dat er 's avonds een uurtje langer gebruikt gemaakt kan worden van zonlicht en de lampen nog niet aan hoeven.

Wat doet het verzetten van de tijd met je biologische klok?

De wintertijd ligt dichterbij onze natuurlijke tijd en dat is gezonder, legt chronobioloog Roelof Hut uit. De zon staat dan rond het middaguur op het hoogste punt. "En de zon is de belangrijkste lichtbron die onze biologische klok synchroniseert."

Omdat Nederland in het westen van Europa ligt, wijkt de wintertijd 40 minuten van de 'perfecte' tijd af. "Wij horen eigenlijk in dezelfde tijdszone als Engeland. Dan zouden we minder vaak een wekker nodig hebben."

In de zomertijd is dit verschil nog een uur groter. Hut: "Dan zitten we er dik anderhalf uur naast." Met name tieners en twintigers hebben daar last van, omdat hun biologische klok trager werkt. Ook voor avondmensen is de zomertijd niet ideaal, zij lopen vaak slaaptekort op. In de wintertijd wordt opstaan voor hen makkelijker, zegt Hut.

Ochtendmensen hebben weinig last van de tijdswisselingen, legt Hut uit. Een uurtje later naar bed gaan als de wintertijd ingaat, is makkelijker dan een uur eerder opstaan voor avondmensen.

Wat moet je doen als je zondag heel vroeg wakker bent?

"Blijf in bed en doe alsof je slaapt", zegt slaaptherapeut Linda Bronts van het St. Antonius Ziekenhuis in Woerden. Door je gelijk aan te passen aan de nieuwe tijd went je lijf het snelst, legt Bronts uit. "Je hoort mensen niet klagen als ze naar een land gaan met een uurtje tijdverschil, dan ga je ook gelijk mee."

Veel invloed heeft de overgang naar de wintertijd niet op de nachtrust, zegt ze. "De nacht duurt een uur langer en dat is geen probleem."

Hoe zet je de klok terug?

Je mobiel doet het vanzelf en bij een digitale klok druk je een paar knopjes in. Maar pas op bij mechanische klokken, die kunnen kapot gaan als je ze achteruit draait, zegt de Utrechtse klokkenreparateur Jan Haasnoot. "Er zit een bepaalde mechaniek in en dan blokkeert de boel op een gegeven moment." Na het ingaan van de wintertijd komt er nog wel eens iemand bij Haasnoot langs bij wie dat is gebeurd. Om dat te voorkomen draai je de klok elf uur vooruit, zegt Haasnoot.

Bij de Domtoren in Utrecht doen ze het anders. Daar zetten ze wijzers een uur lang stil. Na het uur krijgt de wijzer weer een zetje.

Bij veel andere kerken gaat het verzetten van de tijd digitaal. Bij de Sint Nicolaasbasiliek in IJsselstein is dat sinds dit jaar ook zo. De kerk kreeg toen een nieuwe klok. Daarvoor klom er iemand de toren in om de tijd goed te zetten.

Welke tijd houdt het uitgaansleven aan?

Wie zaterdagnacht op de dansvloer staat heeft geluk: een uur langer dansen. Of toch niet?

"Wij negeren de 'nieuwe' tijd en houden de oude aan", schrijft TivoliVredenburg op hun site. Hun feesten duren tot 04.00 uur. De oude tijd dus – en dat betekent dat het feest even lang duurt als normaal.

Bij Nar café der kunsten in Utrecht laten ze het van de bezoekers afhangen, zegt eigenaar Matthijs Mom. "Onze ervaring leert dat mensen hun biologische klok aanhouden."