Vader Tim werkt aan proefschrift voor beter leerlingenvervoer: 'Stop met het aanbesteden'
Stop met het onnodig aanbesteden van leerlingenvervoer, laat ervaringen van ouders en hun kwetsbare kinderen doorslaggevend zijn. Die oproep komt van vader Tim Robbe uit Nieuwegein, die van dichtbij meemaakt hoe het misgaat met de taxiritten van zijn autistische zoon. Maar het is meer dan een hartenkreet van een bezorgde ouder. Als advocaat en aanbestedingsjurist promoveert Tim op het thema. Zijn oplossing? Geef overheden de mogelijkheid om af te zien van aanbesteding.
Het ging allemaal zo goed. Vijf jaar lang nam Tim's zoon de taxibus van Nieuwegein naar zijn school in Utrecht. "Hij zat prima in zijn vel. Dat voelden we, dat zagen we, want hij praat niet. Eerlijk gezegd waren wij als ouders heel tevreden over de gemeente en het vervoersbedrijf", vertelt de Nieuwegeiner. Zo verliep de communicatie met de vervoerder en de chauffeurs naar wens. "Goed en persoonlijk. In ons netwerk hoorden wij eigenlijk ook niet dat Noot zijn werk niet goed deed."
Toch verloor vervoerder Noot dit jaar de klus na een nieuwe aanbestedingsronde (inkooptraject) van regiogemeenten. Een kort geding en hoger beroep hielpen het bedrijf niet. Met de nieuwe vervoerder Willemsen-de Koning loopt het volgens Tim nog niet lekker en dat zorgt voor onrust.
Geen rotonde
Dat kwetsbare kinderen uit het speciaal onderwijs in de aanbestedingstang zitten, is Tim een doorn in het oog. Als vader en expert.
Een 'strijder' voor beter leerlingenvervoer? Dat gaat hem wat te ver. "Maar ik vind wel dat we wat fundamenteler mogen nadenken over aanbesteden. Het gaat hier niet om eenmalige transacties van de gemeente voor bijvoorbeeld een rotonde, maar om doorlopende dienstverlening aan kwetsbare inwoners. Kinderen maken elke dag gebruik van het leerlingenvervoer, jarenlang."
Het verbaast de Nieuwegeiner dat "beleidsadviseurs en programmamanagers" offertes van vervoerders beoordelen en dat dit, in combinatie met de prijs, van doorslaggevend belang is.
"Als het gaat om technische zaken, zoals diploma’s en eisen aan de busjes, dan snap ik dat. Daar zit weinig verschil met rotondes en het is volgens mij niet bepalend voor de kwaliteit van doorlopende dienstverlening. Dat zijn namelijk de ervaringen van ouders en kinderen. Maar die zie ik nergens terugkomen als beoordelingscriterium."
Mijn zoon, mijn vrouw en mijzelf is nooit wat gevraagd
Zie daar de kern van Tim's proefschrift: ervaringen van eindgebruikers van het leerlingenvervoer zouden leidend moeten zijn. "Maar mijn zoon, mijn vrouw en mijzelf is nooit wat gevraagd. Ons oordeel over de geleverde prestaties van Noot mag ook helemaal geen rol spelen in Europese aanbestedingen."
Het uitgangspunt van het Europese aanbestedingsrecht is dat iedereen die dat wil een gelijke kans heeft op het verwerven van het leerlingenvervoer. Het bevordert concurrentie en efficiëntie én voorkomt willekeur en vriendjespolitiek bij de overheid, zo is gedachte.
"Maar efficiëntie en het voorkomen van willekeur en vriendjespolitiek kan je ook op een andere manier regelen", stelt Tim. "Daar is aanbesteden niet per se voor nodig."
Model
De Nieuwegeiner ziet mogelijkheden voor een andere aanpak. Volgens hem moeten overheden met goede argumenten kunnen afzien van Europese aanbesteding. Hij heeft daarvoor een model ontwikkeld. De sleutelwoorden: kwaliteit en prijs. In die volgorde.
Ervaringen van gebruikers van het leerlingenvervoer worden gedurende de looptijd van het contract 'real time' bijgehouden over langere periodes. "Een prima indicator van de kwaliteit."
Aan het einde van het contract wordt volgens het model van Tim beoordeeld of de prijs en kosten van de vervoerder nog marktconform zijn. Ook forse winsten zijn zo aan te pakken, stelt hij.
Vervolgens kunnen zich vier situaties voordoen. Is de kwaliteit onder de maat? Dan volgt altijd een aanbesteding, ongeacht de prijs. Als de kwaliteit van het leerlingenvervoer op orde is, maar de prijs niet meer marktconform, mag de gemeente met de contractpartner onderhandelen. Lukt het niet om tot een akkoord te komen? Dan volgt een nieuwe aanbesteding.
En dan is er nog een vierde optie: de kwaliteit van het leerlingenvervoer is goed volgens ouders en leerlingen. Ook de prijs is in orde. In dat geval kan de gemeente ervoor kiezen om (gemotiveerd) niet opnieuw Europees aan te besteden, maar de overeenkomst te verlengen.
Door bovenstaand proces transparant en controleerbaar uit te voeren, wordt net als bij een aanbesteding willekeur en vriendjespolitiek voorkomen, stelt Tim. En door kwaliteit gemeten onder inwoners leidend te maken, ontstaat volgens de Nieuwegeiner altijd efficiëntie. "Omdat de prijs is gerelateerd aan deze maatstaf."