1000 jaar oud zwaard gevonden in Montfoort: 'In geweldige staat'
Was het van iemand uit de regio Montfoort? Is het achtergelaten door een Viking? Er zijn nog veel vragen over het zwaard dat eerder dit jaar op Landgoed Linschoten is gevonden. Maar dat het duizend jaar oude zwaard een bijzondere vondst is, dat is zeker. "Ook omdat het in een tamelijk goede staat verkeert."
Werklui vonden het zwaard in maart bij werkzaamheden in de Korte Linschoten. Zij waren daar bezig met de aanleg van een nieuwe beschoeiing. "En plots lag het daar, in de bak tussen de bagger kwam het zwaard omhoog. Het heeft mogelijk diep in het dijklichaam gelegen", vertelt Hannelore Valentijn van Huis te Linschoten. "Het is nog helemaal compleet."
Zwaard lag weken in bad
En om die goede staat te behouden, moest er meteen worden gehandeld, legt Valentijn uit. "Het heeft al die tijd in een zuurstofarme omgeving gelegen, daardoor is het niet gaan roesten. Als je het na de vondst dan weken laat liggen, wordt het alsnog één brok roest en brokkelt het uit elkaar. Dat kan snel gaan na 1000 jaar in de bagger."
In de afgelopen maanden onderging het zwaard dan ook een uitgebreide kuur: "Het heeft tien weken in een badje gelegen om te ontzilten. Het is gespoeld en gedroogd en het heeft vervolgens een afdeklaag gekregen. Dit is om de corrosie geen kans te geven."
Ook is het zwaard nog nader bestudeerd. "Er zijn nog röntgenfoto's gemaakt om de staat te checken. Er zaten nog restanten van hout en stukjes leer op het handvat."
Met één meter lengte oogt het zwaard groot. In gewicht is het juist aan de lichte kant: een kleine 900 gram. "Het is echt licht", aldus Valentijn. "Dat betekent mogelijk ook dat het echt een goed zwaard was, makkelijk hanteerbaar. Echt op de persoon gemaakt, custom made dus. Een zwaardexpert van de universiteit van Leiden dateert het van tussen 1050 en 1150."
Het is de tijd waarin een zwaard een echt statussymbool was, niet perse een wapen. Legers vochten met speren. Die waren makkelijker te maken en dus ook goedkoper. "Dit is van iemand geweest die het kon betalen."
Zwaardentrends
De datering gebeurt op basis van de 'trends', de mode van zwaarden. "Aan de pommel (de knobbel), de angel (handvat) en de pareerstang (haakse stang) kun je zien uit welke periode het komt. Zwaarden hebben zich ontwikkeld, ze werden steeds eenvoudiger naarmate de tijd verstreek."
Op de zijkanten van het zwaard zijn ingelegde symbolen te zien. Beide kanten zijn voorzien van een cirkel met aan beide kanten drie balkjes. Aan één kant staat er een kruis in de cirkel, aan de andere zijde vijf vierkantjes. "Het is echt prachtig gedaan", vertelt Valentijn vol bewondering. "Dat inlegwerk werd tijdens het smeedproces gedaan, alles bij elkaar duurde dat maanden."
Wat deze symbolen voor de eigenaar betekenden, valt nog niet te zeggen. De cirkel en het kruis zijn tekens die sinds de prehistorie een wisselende betekenis hebben gehad. De vijf vierkanten vormen een teken dat door Vikingen als beschermende talisman werd gebruikt. "Het kan ook door iemand gezien zijn die wist wat het betekende."
Dit type zwaard wordt ook wel een Vikingzwaard genoemd. "Al zegt dat niets over de maker zelf, maar meer over het type. Het is sowieso van West-Europese makelij. Het zwaard zou uit wat nu Duitsland is kunnen komen. Het zou in theorie ook van ijzererts van de Veluwe kunnen zijn. Maar daar moet nog veel onderzoek naar gedaan worden."
Het zwaard is aanstaande zaterdag te zien tijdens de Open Monumentendag, de enige dag in het jaar dat Landgoed Linschoten zijn deuren opent voor het publiek. Het landgoed is samen met de gemeente Montfoort eigenaar van het duizend jaar oude zwaard. Ze denken nog na over een goede plek waar mensen het zwaard kunnen bezichtigen. "Dan denken we aan een plek waar ook goed onderzoek kan worden gedaan."