Met deze nieuwe uitvinding moeten ook koeien een overstroming overleven

Een eenzame stier omringd door het water van de Maas was hét beeld van het hoogwater in Limburg vorig jaar. Rampenplannen liggen klaar om mensen op tijd te evacueren bij een dreigende overstroming, maar dieren worden daarin nog vaak vergeten. Tot nu: een nieuwe vinding moet veehouders in de toekomst op tijd waarschuwen.

Mensen worden altijd eerst gered bij een overstroming, daarna pas de dieren, weet Joris Wijnker. Dat vindt de dierenarts logisch, maar knaagt wel. Toen bestuurders in Vijfheerenlanden en de Alblasserwaard een brandbrief stuurden over de kwetsbaarheid van het gebied bij een overstroming, besloot hij aan de slag te gaan.

"Het gaat me aan het hart dat dieren onnodig kunnen verdrinken", zegt hij. Geen onrealistisch scenario: door het veranderende klimaat neemt de kans op extreem weer als hoosbuien toe – en daarmee ook de kans op een dijkdoorbraak.

In Vijfheerenlanden en de Alblasserwaard zou een dijkdoorbraak extra grote gevolgen hebben. Omsloten door rivieren en dijken wordt het gebied ook wel 'de badkuip' genoemd. "Als-ie ergens lek gaat, zal die binnen een paar dagen onderlopen", aldus Wijnker. Hij bedacht een soort buienradar voor veehouders.

Veehouder Gerrit de Jong woont met zijn 85 melkkoeien en wat jongvee in Meerkerk. "Als er hier iets gebeurt met een dijk, stroomt het hele gebied vol", zegt De Jong.

"Ik kan me niet voorstellen hoe het is als je je vee moet achterlaten", antwoordt hij op de vraag of hij zich weleens zorgen maakt over een mogelijke overstroming. "Je dieren zijn je levenswerk, of eigenlijk: je hele leven."

Toch houden daar zijn gedachten over een overstroming op. Deze veehouder maakt zich niet echt druk. Het komt wel goed, denkt hij. "Als het crisis is, gaan de radartjes draaien."

90.000 runderen in de regio

In het gebied zijn meer dan 650 veebedrijven met samen bijna 90.000 runderen. Wil je die dieren bij een overstroming allemaal verplaatsen, dan kun je je voorstellen dat er een enorme file aan veewagens ontstaat. Mits de veewagens überhaupt beschikbaar zijn.

Om te weten hoeveel tijd een veehouder nog heeft om zijn vee te verplaatsen naar droog gebied, is de VEB Viewer ontwikkeld. In het systeem staan allerlei gegevens, bijvoorbeeld hoeveel dieren iemand heeft. "Zo kan het zijn dat een veehouder met 130 koeien snel moet evacueren, terwijl zijn buurman met 10 koeien nog kan afwachten", legt dierenarts Wijnker uit.

Afwachten of evacueren?

Het online programma moet veehouders helpen bij het nemen van de beslissing om wel of niet te evacueren. De Jonge ziet dat wel voor zich. Al is hij vooral benieuwd naar de vervolgstappen: "Hoe gaan we dat doen?", vraagt hij zich af. "Als de bruggen dicht zijn, zijn we klaar."

Eerder vertrekken dan mensen

Daarover zou een volgend onderzoek moeten gaan, vindt dierenarts Wijnker. De voorspellingstool geeft namelijk nog geen antwoord over hoe een evacuatie van vee moet gaan. Eén ding is duidelijk: ze moeten éérder vertrekken dan de inwoners, want als het water er eenmaal is, gaan de mensen altijd voor de dieren.