Boerenfamilie emigreerde van Harmelen naar Frankrijk: 'Stikstofprobleem kennen ze hier niet'

Vorig jaar juni verhuisden boer Andy Looman (55) en zijn gezin vanuit Harmelen naar het Franse Gourin. Voor twee zoons was het bijna onmogelijk boer te worden in Nederland en daarom besloten ze hun geluk buiten de landsgrenzen te zoeken. En dat bevalt tot nu toe uitstekend. "Een stikstofprobleem, dat kennen ze hier helemaal niet."

Met een vrachtwagen vol met al hun bezittingen vertrok de familie op 15 juni naar Gourin, een plaats in de streek Bretagne. Een aantal vrienden van zoons Bart (24), Tim (23) en Mike (18) ging mee, om de vrachtwagen te besturen én om te helpen met uitpakken. "Die hele verhuizing is me reuze meegevallen", vertelt Andy. Zijn vrouw Ellen (54) is het daarmee eens, "al was het wel bloedheet toen we aankwamen".

Inmiddels voelt het gezin zich helemaal thuis in Frankrijk. Op Mike na - hij studeert International Business in Rennes - werkt iedereen op de boerderij. Met zijn vijven rond de keukentafel bellen ze in, het is een van de dingen die veranderd is ten opzichte van toen ze nog in Harmelen woonden: "We zijn nu echt zeven dagen in de week met zijn allen", zegt Ellen.

Boerenprotesten

De afgelopen weken waren de Franse boeren ook hier in het nieuws, omdat zij met hun trekkers de straat opgingen. Redenen waren, net als hier, de gestegen kosten en het toenemende aantal wetten en regels. Toch ziet Ellen ook een groot verschil: "Het is mooi om te zien dat het protesteren hier écht geaccepteerd wordt. Dat zit de Fransen ook wel in het bloed."

"Zelf hebben we het vooral vanaf de zijlijn gevolgd", legt Andy uit. "Maar het is in grote lijnen hetzelfde als in andere landen: als je kosten stijgen en je opbrengst niet, wordt je niet blij."

Stikstof en mest

Voor Andy waren de vele regels in Nederland een van de redenen om te vertrekken. Wat dat betreft merkt hij een duidelijk verschil in Frankrijk, hoewel de wetten grotendeels hetzelfde zijn. "Alle Franse boeren hebben véél meer grond tot hun beschikking. De problemen met stikstof en fosfaat spelen hier daardoor helemaal niet."

Dat geldt ook voor het mestoverschot. "In Nederland is de mestmarkt helemaal oververhit, omdat de landbouw er heel intensief is", vertelt hij. "Daar is hier geen sprake van. In Frankrijk hebben de meeste boeren eerder een tekort aan mest, omdat ze zoveel land hebben. Er gelden dezelfde regels, maar daar kan je hier makkelijk aan voldoen."

Ook van de Nederlandse boerenprotesten krijgt de familie zo nu en dan nog wat mee, maar een stuk minder dan eerst. "We zitten nu hier. Natuurlijk gun ik mijn Nederlandse collega's het beste, maar ik verdiep me niet meer in de Nederlandse regels. Daar hebben we toch niet meer mee te maken", zegt Andy.

Warme lunch

Het gezin richt zich eerst en vooral op het opstarten van de eigen boerderij. De dagen van Andy zien er grotendeels hetzelfde uit als in Nederland, al staat hij wel een uurtje eerder op om de koeien te melken. "Het grootste verschil is dat - net als alle Fransen - 's middags warm eten", aldus Ellen. "De lunch is echt heilig hier, dus daar hebben we ons maar aan aangepast.

Ook zoon Bart heeft zijn draai in Frankrijk helemaal gevonden. "Er is genoeg werk op de boerderij." Het was, naast de regeldruk, een van de redenen om te emigreren: Bart en Tim wilden ook fulltime boer worden, maar dat was in Nederland bijna onmogelijk. "Hier ben ik iedere dag bezig op de boerderij en daar kunnen we goed van rondkomen."

Laatste horde is de Franse taal, vooral voor de oudere generatie volgens Andy. "De jeugd hoort een woord een keer en kent het, ik na tien keer een beetje. De taal gaat met horten en stoten, maar met handen en voeten kom je er altijd wel."