Slaapmedicatie niet afgestemd op vrouwen: 'Alsof een olifant over me heen had gelopen'
Een 'pammetje' voor het slapengaan kan voor slechte slapers een oplossing zijn, maar de dosering van slaapmedicatie is niet altijd geschikt voor vrouwen. "Er moet echt meer onderzoek komen."
Na een jaar worstelen met ernstige slapeloosheid, durfde RTV-Utrecht journalist Bernadette Keizer eindelijk naar de huisarts te stappen. Ze kreeg het slaapmiddel temazepam voorgeschreven, met een aanbevolen dosering van 10 milligram. "De volgende dag voelde ik me, zo mogelijk, nóg beroerder dan toen ik niet had geslapen. Ik had geen focus, voelde me wazig en duizelig. Het was alsof er een olifant over me heen had gelopen", vertelt ze.
Zorgen
Vrouwen slapen slechter dan mannen en slikken ook vaker slaapmedicatie. Met de dosering wordt doorgaans geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen. En dat kan grote gevolgen hebben voor vrouwen. "Zij kunnen door de te hoge dosering de bijwerkingen als heftiger ervaren. Ook het afbouwen van het slaapmiddel wordt lastiger", zegt Pauline Dinkelberg van de Vereniging Afbouwmedicatie.
Hoe vaak vrouwen een te hoge dosis krijgen voorgeschreven, is lastig te achterhalen volgens Dinkelberg. "Vrouwen kloppen pas aan als de emmer overloopt. Dan krijgen ze een slaapmiddel voorgeschreven en denken dat de kous daarmee af is."
Dat ondervond Keizer. De dosis temazepam die ze kreeg voorgeschreven bleek veel te zwaar voor haar. Over slaapmedicatie en meer zorgen over slapeloosheid, maakte Keizer de podcast Slapeloos. Keizer confronteert de Amersfoortse apotheker Aaltine Bakker met haar zorgen: "Ik kon geen verschil vinden tussen mannen- en vrouwendosering bij slaapmedicatie."
"Ik kan me voorstellen dat je daarvan schrikt", reageert Bakker. "Hier in Nederland kijken we bij veel medicatie naar de dosering voor vrouwen, maar nog niet voor slaapmedicatie. Wel zien we dat dit bij ouderen al gebeurt, die krijgen bijvoorbeeld nog maar een halve dosis. Bij vrouwen zien we dat nog niet."
Te hoge dosering
Medicijnen ook voor vrouwen laten testen is noodzakelijk vanwege de fysieke verschillen tussen mannen en vrouwen, aldus Pauline Dinkelberg van de Vereniging Afbouwmedicatie. "Niet alleen in gewicht, maar ook het metabolisme van vrouwen is anders."
Zo bleek na onderzoek in de Verenigde Staten dat vrouwen het veelgebruikte slaapmiddel zolpidem trager afbreken dan mannen. Het gevolg is dat ze 's ochtends nog versuft zijn en zo achter het stuur stappen. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) vroeg daarom in 2013 om de dosis van het slaapmiddel voor vrouwen te halveren, van 10 naar 5 milligram. In Nederland blijft de standaarddosering 10 milligram.
Het voorschrijven van een te hoge dosering aan slaapmedicatie voor vrouwen kan niet alleen schadelijk zijn op de korte, maar ook op de lange termijn. Dinkelberg: "Het kan het afbouwproces in de weg gaan zitten. Gewoon de helft van het pilletje nemen, werkt lang niet altijd. Het is belangrijk dat mensen daar goed over geïnformeerd worden door hun huisarts", zegt ze. "In de VS vind je steeds meer psychiaters die zich specialiseren in de afbouw van slaapmedicatie. Nederland loopt enorm achter op dat gebied."
Kritisch kijken
Apotheker Aaltine Bakker, die zich inzet om haar cliënten van de slaapmedicatie af te helpen, benadrukt dat het nu een geschikt moment is om meer onderzoek naar Nederland te brengen. En tot die tijd: kijk zelf kritisch naar je eigen slaapmedicatiegebruik. "Mensen krijgen het vaak 'gewoon' voorgeschreven van hun huisarts. Daarmee staan ze eigenlijk niet stil met wat de gevolgen voor ze kunnen zijn. Of ze slikken het voor een lange tijd, terwijl het toch echt een tijdelijke oplossing is."
Pauline Dinkelberg gaat nog een stap verder. "Het zou mooi zijn als we een verplicht incheckmoment te hebben, twee weken na het starten met de medicatie. Dus geen makkelijk herhaalrecept, maar kritisch samen met de huisarts kijken naar de dosering en de effecten daarvan. En uiteraard praten over een plan B, een andere oplossing in plaats van pillen.."
Na het interview nam Keizer zich voor om niet zomaar een medicijn te slikken. "In de wanhoop van slapeloosheid, heb ik het gewoon genomen. Nu weet ik wel beter."