Wel een visdeurbel maar geen degelijke dijken in waterschap Amstel, Gooi en Vecht
Het is chaos bij Waternet, dat het waterbeleid regelt in het waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV). Bestuurders krijgen "totaal geen grip op" de organisatie en intussen worden dijken provisorisch gestut en de waterkeringen slecht onderhouden. Dat concludeert NRC in een uitgebreid verslag van de bestuurscultuur bij Waternet en de praktische gevolgen die het heeft voor het waterschap en de inwoners.
Die gevolgen zijn ten eerste financieel. Eerder berichtte RTV Utrecht al over de financiële problemen waar het waterschap in verkeert. AGV had vorig jaar een tekort van 17,6 miljoen euro en dit jaar wordt een tekort van 18 miljoen euro verwacht. De belangrijkste oorzaak: de mislukking van de invoering van een nieuwe manier om belasting te innen. Het waterschap kon hierdoor een jaar lang geen belastingen innen en het lukt nog altijd niet om dwanginvorderingen te versturen.
De rekening belandt, zoals voorspeld, op de mat van de inwoners. AGV verhoogt de waterschapsbelasting met maar liefst 35 procent. Huishoudens in een huurhuis met twee of meer bewoners stijgen komend jaar van 323 euro naar ongeveer 440 euro. Voor een gezin van vier met een koophuis stijgt de aanslag boven de 500 euro. Wie alleen in een huurhuis woont betaalde vorig jaar zo'n 200 euro, dat gaat nu bijna 270 euro worden.
Innovatie ten koste van basistaken
De problemen blijken vooral te liggen bij Waternet. Dat ontstond in 2006 uit een samenvoeging van de watertaken van de gemeente Amsterdam (riolering, drinkwatervoorziening) en het waterschap (dijken, gemalen). Roelof Kruize, de eerste directeur die vervolgens aanbleef tot eind 2021, had grootse innovatieve plannen – ten koste van de basistaken. Daar heeft Utrecht de geliefde visdeurbel aan te danken, maar voor taaiere maar broodnodige taken als onderhoud en ict-beveiliging is weinig aandacht, zegt een jurist die tot begin dit jaar bij Waternet werkte tegen NRC.
Rond 2019 is het overzicht over die taken helemaal zoek. Welke gemalen of dijken onderhoud nodig hebben en hoeveel dat gaat kosten is onbekend. Net als hoe oud een pomp is, hoelang die meegaat en wanneer het laatste onderhoud is geweest. Zelfs een lijst van het aantal gemalen ontbreekt.
Groeiende risico's en zichtbare problemen
Eén op de vijf waterkeringen voldoet niet aan de norm. Vier op de tien gemalen en sluizen verkeren in matige, slechte of zeer slechte staat. De belangrijkste installaties, zoals noodkeringen, grote gemalen of schutsluizen, zijn er het slechtst aan toe.
Dat het hier niet om theoretische risico’s gaat herinneren sommige inwoners nog maar al te goed. In de zomer van 2003 kwam Wilnis – onderdeel van de gemeente de Ronde Venen – onder water te staan. Een uitgedroogde dijk had het begeven. Toch maakt het waterschapsbestuur zich geen zorgen. "Zo zijn er altijd zandzakken beschikbaar voor noodsituaties."