Door de warmte staat de hazelaar nu al in bloei: 'Als het zo doorgaat wordt het een soort klimaatvluchteling'

Door de hoge temperaturen van de afgelopen dagen is de hazelaar al te zien in de provincie. Dat is een stuk eerder dan normaal. Voor een keertje is dat niet zo erg, maar als dit zo doorgaat, kan dat flinke gevolgen hebben, zegt de Utrechtse bioloog Luc Hoogenstein.

De hazelaar is een van de eerste plantensoorten die in de bloei staat. Normaal gesproken is dat vanaf eind februari, heel soms eind januari. Maar dit jaar was het de warmste nieuwjaarsdag ooit gemeten, en dus laat de plant zich nu al zien. Hierdoor kan de zogenoemde windbloeier in de problemen komen, zegt bioloog Hoogenstein.

"Hazelaars hebben mannelijke en vrouwelijke bloemen. Die mannelijke bloemetjes produceren heel veel stuifmeel die dan door de wind naar de vrouwelijke bloemetjes toewaait. Nu het zo ontzettend vroeg 'voorjaar' is geworden, is de kans groot dat er nog een koude periode met vorst achteraan komt, en dan komt de boel tot stilstand."

De plant komt dan in een soort 'bloeipauze' terecht. "Ze bewaren hun energie dan voor het moment dat de temperatuur wat hoger komt. Als de boel weer wordt opgestart, moet je maar hopen dat het goed gaat."

Minder hazelnoten

Als het inderdaad weer koud wordt, gaan we minder hazelnoten zien dit jaar, zegt Hoogenstein. Is dit erg? "Het kan altijd een keer gebeuren dat je een keer een afwijkende zomer of winter hebt. Eén jaar is dat niet erg, maar als het meerdere jaren gebeurt wel, dan is het een serieus iets. Als een plant maar heel weinig zaadjes produceert, bestaat de kans dat er geen jonge aanwas meer is. Gaan de oude dood zonder dat de nieuwe er is, ja, dan is de plant weg."

De hazelaar kan zich dan naar een ander gebied verplaatsen. "Als dit zo door blijft gaan en de temperatuur blijft heel hoog, dan is Nederland niet meer zo geschikt voor de hazelaar. De populatie kan zich dan richting het noorden gaan verschuiven. Een soort klimaatvluchteling wordt het dan."

Stel dat dit gebeurt, dan zal er hier een nieuwe plantensoort voor in de plek komen, zegt de Utrechtse bioloog ."Zo werkt de natuur. Als er een gat ontstaat, komt er weer een andere soort die daar gebruik van maakt." Hoogenstein maakt zich zorgen over de snelle veranderingen. "Temperaturen veranderen doorgaans op de heel lange termijn, maar dan heb je het over honderden of duizenden jaren. Maar nu gaat het zo verschrikkelijk snel. Het is maar de vraag of de natuur die verandering kan bijbenen."