Vereniging stapt naar rechter: "Pesticiden van lelietelers belanden in Natura 2000-gebied en dat mag niet"
Vereniging Meten=Weten daagt de provincie Overijssel voor de rechter, omdat lelietelers rondom Ommen zonder natuurvergunning pesticiden gebruiken. "Pesticiden verwaaien naar het Natura 2000-gebied waar de Lemelerberg onderdeel van is. Dat mag niet", zegt juridisch adviseur Geert Starre.
Guido Nijland van de vereniging Meten=Weten loopt met een ladder het Natura 2000-gebied Dwingelerveld in. Bij de hoge paal, met daarbovenop een filter, zet hij de ladder neer. "We hebben in meerdere Natura 2000-gebieden van dit soort meetpalen staan. Je zou verwachten dat er op zo'n afstand van een lelieveld geen pesticiden te vinden zouden zijn, maar toch vindt het laboratorium meerdere soorten gif."
Het dichtstbijzijnde lelieveld ligt twee kilometer van de meetpaal af. En een ander veld ligt vier kilometer verderop. Guido klimt de trap op. Hij verwijdert voorzichtig de filters. "Deze stuur ik één keer per zes weken naar het laboratorium en zo krijgen we een goed beeld van de giftige stoffen die het natuurgebied in waaien."
Meten=Weten
De vereniging Meten=Weten is een burgerinitiatief dat tegen het gebruik en verspreiden van pesticiden is. Ze vindt dat de overheid niet adequaat omgaat met de zorgen van de burgers die vlak bij de velden wonen en de omliggende natuurgebieden. Daarom zijn ze in 2018 zelf gestart met onderzoek. "Dat zijn heel dure onderzoeken, waaruit blijkt dat zeker dertig soorten pesticiden door de wind meegedragen worden tot kilometers de Natura 2000-gebieden in."
De pesticiden verplaatsen zich na gebruik door verdamping, verwaaiing en afspoeling. Volgens Nijland wordt er in de lelieteelt een mix aan gif gebruikt, waarvan een deel niet direct op de teelgrond belandt, maar zich via de lucht verspreidt. "Ook door verdamping en afspoeling komen ze in de omgeving van de lelievelden terecht."
Omdat de metingen van Meten=Weten in verschillende Natura 2000-gebieden zijn uitgevoerd, denkt de vereniging dat ze hiermee een algemeen beeld hebben kunnen vormen dat voor alle natuurgebieden in Nederland geldt.
Rechtszaak
Juridisch adviseur Geert Starre legt uit waarom ze de provincie en niet de lelietelers voor de rechter slepen. "De provincie is verantwoordelijk voor de bescherming van de Natura 2000-gebieden. De lelieteler mag op dit moment zonder natuurvergunning pesticiden spuiten en dat komt doordat de provincie geen vergunning eist. We hebben meerdere provincies gevraagd om te handhaven, maar die verzoeken zijn afgewezen. Daarom is het nu voorgelegd aan de rechter in de provincies Overijssel, Drenthe en Friesland. Groningen volgt binnenkort."
Metingen
Een woordvoerder van de provincie zegt in een schriftelijk reactie: "Er zijn monsters genomen in het Natura 2000-gebied die door een laboratorium zijn onderzocht. Wij concluderen daaruit dat er geen overtreding wordt geconstateerd voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Daarom is er geen sprake van overtreding van de natuurbeschermingswet." De uitkomst van deze metingen zijn niet openbaar gepubliceerd volgens de provincie.
Maar volgens Nijland zijn de metingen die door Meten=Weten gedaan worden, preciezer. "Telers vertellen niet van tevoren welke pesticiden gebruikt worden. Dat is een mix van heel veel verschillende soorten." Het verbaast Nijland ook dat de giftige stoffen het hele jaar in de lucht hangen. "We dachten eerst dat we het vooral tijdens het spuitseizoen zouden vinden, maar nu blijkt dat het veel langer blijft hangen."
Rechtspraak
"In die rechtszaak is door de rechter uitgesproken dat lelieteelt een 'project' is", vertelt Starre hoopvol. "De teelt verplaatst elk jaar om de bodem rust te geven en daarom moet er, net als bijvoorbeeld bij een festival, vooraf een heel streng onderzoek uitgevoerd worden waaruit blijkt wat de gevolgen voor de omgeving en de natuur kunnen zijn. Vervolgens moet er door de overheid een natuurvergunning afgegeven worden. Wij zijn ervan overtuigd dat als de teler zo'n vergunning aan zou vragen, hij die niet krijgt. Hij kan niet bewijzen dat de omgeving en de natuur geen schade door het spuiten ondervindt."
"Als de rechter ons gelijk geeft, heeft dat grote gevolgen voor de lelieteelt in Nederland. Want dan moeten provincies eerst een vergunning verlenen, die ze niet kúnnen verlenen volgens de natuurwetgeving. Een biologische lelieteler zal dat probleem niet hebben."
Er worden zelfs lelies geteeld naast scholen. Die kinderen ademen de pesticiden in!
Grote zorgen om pesticiden
Starre maakt zich grote zorgen. "Als je ziet waar deze pesticiden allemaal terug gevonden worden, dan schrik je wel. Het wordt gevonden bij drinkwaterpunten, natuurgebieden en we ademen het ook gewoon in. Er zijn zelfs lelietelers die hun percelen inrichten naast een school. Die kinderen ademen die pesticiden dan in!"
Voorzorgsbeginsel
Wat volgens Starre heel belangrijk in deze zaak is, is het voorzorgsbeginsel. "Dat betekent dat je vooraf de zekerheid moet hebben dat het gebruik van pesticiden geen negatieve effecten heeft. En dat moet bij het gebruik van pesticiden leidend zijn. Dus het gebruik van pesticiden mag niet, tenzij effecten op voorhand uitgesloten zijn."
De rechter buigt zich op 25 april over de zaak.