Jongeren in Noord-Holland Noord vapen zich suf: "Zelfs in groep 7 en 8"

Ondanks de gevaren en een verbod vinden vapes steeds vaker hun weg naar middelbare scholen. De regio zet volop in op voorlichting en preventie. "Snel ingrijpen is noodzakelijk. Je hoort zelfs dat er ook op basisscholen in groep 7 en 8 wordt gevapet."

"Door het vapen doet het soms pijn om te ademen en ik heb nu meer wondjes in mijn mond", zei Luna eerder in een interview. En een ander meisje, Esma: "Ik weet de gevaren ervan, maar het is verleidelijk om het te blijven doen. Ik vind het fijn om tijdens een film binnen te kunnen vapen."

Veel jongeren kennen de gevaren ervan, toch wordt er onder de jeugd steeds meer gevapet. Uit recent onderzoek van GGD Hollands Noorden en het RIVM blijkt dat één op de drie jongeren ooit heeft gevapet en dat één op de elf jongeren zelfs iedere dag vapet. Een verviervoudiging vergeleken met 2019.

Ook het aantal jongeren dat sigaretten rookt steeg de afgelopen vier jaar, ziet de GGD, en dat terwijl roken in de regio juist was afgenomen. "Zorgelijk", zegt Jiske Pardieck over deze ontwikkeling. Pardieck is adviseur middelenpreventie bij GGD Hollands Noorden en houdt zich bezig met voorlichting op scholen. "Vapen is een opstapje geworden naar het roken van 'gewone' sigaretten. Een verslaafd brein snakt naar nicotine en dan maakt het niet uit hoe ze het binnenkrijgen."

Bekijk deze externe content

De vape werd in 2007 in de markt gezet als een 'beter alternatief' voor roken, bedoeld om verstokte rokers van de tabak af te helpen, legt tabaksexpert Esther Croes bij het Trimbos Instituut uit.

Sinds een aantal jaar wint vapen aan populariteit, vooral onder jongeren. Ondanks het verbod op de (online) verkoop van vapes met smaakjes zijn ze nog altijd volop te krijgen. In alle kleuren, vormen en smaakjes, van suikerspin tot mojito of bubblegum. Bovendien worden de vapes gepromoot door influencers en de tabaksindustrie, stelt Croes. "Dit is echt niet gericht op de zestigjarige roker, maar op de jeugd."

Door een suikerspinsmaak lijkt een vape onschuldig, maar het tegendeel is waar, benadrukt Croes. Deze e-sigaretten, zoals ze eigenlijk heten, bevatten dan weliswaar geen tabak, maar wel schadelijke, kankerverwekkende, verslavende stoffen.

Tekst gaat verder onder de foto.

"We onderschatten dit probleem, dat in de toekomst almaar groter wordt", zegt longarts Marjolein van Laren bij het Dijklander Ziekenhuis. De longarts maakt zich het meest zorgen om de gevolgen van vapen op lange termijn. "Daarover is nog weinig bekend. Over twintig, dertig jaar zullen we veel meer weten. Maar het is allang duidelijk dat het slecht voor je is, en de schade die we nu al zien belooft niet veel goeds."

De verslavende nicotine in deze e-sigaretten verstoort volgens Van Laren onder meer de hersenontwikkeling van jongeren en kan zorgen voor concentratieproblemen en een verhoogd risico op angst- en paniekstoornissen en depressies. Daarnaast kunnen vapes schade aan de longen aanrichten, zo legt ze uit.

"Op korte termijn kunnen vapes zelfs een nicotinevergiftiging veroorzaken. Ze worden hierdoor duizelig, misselijk of kunnen een epileptische aanval krijgen", vult Esther Croes aan. De boosdoener is de grote hoeveelheid nicotine die ze door het vapen binnenkrijgen. Veel meer dan een 'gewone' sigaret, benadrukt Van Laren. "In één vape zit net zo veel nicotine als in een heel pakje sigaretten, soms zelfs meer."

Volgens Croes bevatten de huidige wegwerpvapes vaak ook nicotinezout. "Elke jongere die voor het eerst een normale sigaret rookt, hoest de longen uit z'n lijf en vindt het smerig. Maar dit is een nieuwe vorm van nicotine die niet scherp is in de keel waardoor je blijft roken. Zo raken ze snel en ongemerkt verslaafd."

Ook zijn e-sigaretten slecht voor je gebit, benadrukt Sheila Kruissink, mondhygiënist bij Mondzorg West-Friesland. "Je kunt gaatjes in je gebit krijgen, een droge mond wat het risico op tandbederf verhoogt en tandvleesontsteking", somt ze op.

Imago

Jongeren die we afgelopen zomer in West-Friesland spraken, vertelden anoniem dat ze vaak beginnen met vapen door anderen in hun vriendengroep. "Ik zag mijn vrienden vapen en wilde dat ook proberen", vertelt een jongen op straat. Anderen geven aan te vapen door stress thuis of op school. "Het haalt je gedachten weg van de realiteit", vertelt Luna bij het treinstation in Hoorn.

"Jongeren zijn altijd al bevattelijk geweest voor trends, net zoals toen bij lachgas. Ineens was er een heel groot aanbod van vapes, in alle kleuren en smaakjes. En jongeren zijn kwetsbaar, alles wat ze niet kennen vinden ze interessant of zijn ze nieuwsgierig naar. Zeker als het ook nog eens lekker smaakt en versierd is", legt Jiske Pardieck uit.

Ouderavond

En dus wordt er volop ingezet op voorlichting en preventie om deze ontwikkeling een halt toe te roepen. De regio maakt al goede stappen, vindt Pardieck. "We denken mee over het beleid, organiseren een niet-rokenwedstrijd en bieden cursussen aan zodat docenten problemen door vapen op tijd kunnen signaleren." Pardieck is voorstander van een verbod op alle wegwerpvapes. Croes vindt het belangrijk dat scholen het rook- en vapeverbod goed handhaven op het schoolplein en pleit voor strenger handhaven op de verkoop.

"Maar ook ouders spelen een belangrijke rol in preventie", benadrukt Pardieck. "Zij moeten het goede voorbeeld geven. Denk aan regels opstellen of je kind begeleiden als het niet goed gaat."

Om ouders te informeren over deze ontwikkeling en de risico's van vapen, organiseert de GGD op 19 november voor het eerst een ouderavond. "Snel ingrijpen is noodzakelijk. Het is razendsnel gegaan. Je hoort zelfs dat er ook op basisscholen in groep 7 en 8 wordt gevapet. Des te belangrijker om ouders bewust te maken dat het misschien ook al op die leeftijd speelt."

De namen van de vapende jongeren zijn gefingeerd. Hun echte namen zijn bekend bij de redactie.