De grote vraag rondom vondst giftig dinoterb: waar komt het vandaan?
Natuurmonumenten vindt het zeer verontrustend dat er op meerdere plekken in de provincie dinoterb is gevonden. Het kankerverwekkende landbouwgif werd vooral gebruikt door bollentelers, voordat het in 1998 werd verboden. Volgens de Noord-Hollandse bollentelers is er eerst meer onderzoek nodig naar waar het gif vandaan komt.
Dinoterb is een pesticide die vooral in de bollenteelt werd gebruikt. Het is een kankerverwekkende stof die met name gevaarlijk is voor zwangere vrouwen. Ook is de stof schadelijk voor zoogdieren en vogels. De Europese Unie heeft gebruik van het landbouwmiddel al in 1998 verboden.
Ondanks het verbod werd de pesticide afgelopen maanden in verschillende wateren in de Noord-Hollandse bollenstreek gevonden. Eerst alleen in de West-Friese polder De Drieban bij Venhuizen, later bleek ook dat het Natura 2000-gebied Zwanenwater bij Callantsoog, het water bij de Westelijke Randweg in Beverwijk en de Westerduinweg in Petten zijn vervuild met gif. Aan de kust zit zoveel dinoterb in het water dat de veiligheidsnorm tot wel vijf keer is overtroffen.
De watermetingen waren altijd al openbaar, maar milieugroep MOB zette de uitslagen in februari op een rijtje. Daaruit blijkt dat de concentratie giftige stoffen in het Noord-Hollandse water sinds 2017 alleen maar is toegenomen, terwijl het middel al meer dan twintig jaar verboden is.
Stuitend
"Wat ik het meest stuitend vond", zegt Jantine Leeflang van MOB, "is dat het gif ook in het Zwanenwater zit. Dat gebied ligt een meter hoger dan omliggend gebied, dus water kan daar niet naartoe stromen. De dinoterb moet via de lucht in dat gebied terecht zijn gekomen. En dat betekent dat mensen die daar recreëren en wonen, ook zijn blootgesteld aan het gif. Het middel is kankerverwekkend, dus het is een grote bedreiging voor de volksgezondheid."
MOB eist actie en heeft een handhavingsverzoek ingediend bij het waterschap Noorderkwartier. Natuurmonumenten ondersteunt met klem de oproep van MOB aan het waterschap en de provincie Noord-Holland voor snel en grondig verder onderzoek van de effecten op de natuur en voor goede handhaving. "Wij zijn echt geschrokken over de omvang van dit probleem."
Uit de lucht
De giftige stoffen zijn vooral gevonden in het water in de bollenstreek, tussen Petten en Beverwijk. Voordat dinoterb verboden werd, gebruikten bollentelers het middel om hun bollen te beschermen. Maar volgens een teler uit Petten moeten mensen niet denken dat zij het middel nu nog steeds gebruiken. "Het is duidelijk dat het niet door ons komt. Die aanname slaat nergens op. Het komt uit de lucht, niet uit de landbouw."
Waterschap Noorderkwartier bevestigt dat de giftige landbouwstof op meerdere plekken tussen Petten en Breezand is aangetroffen. Waar de verboden stof precies vandaan komt, is voor het waterschap nog onduidelijk. "Wij hebben geen concrete aanwijzingen van illegaal gebruik door de agrarische sector of particulieren. Het vrijkomen van de stof als gevolg van historisch gebruik vanuit de (water)bodem sluiten we niet uit."
Maar volgens Leeflang van MOB kan dit niet kloppen. Omdat er nu meer gif in het water zit dan in 2017, is het volgens de milieuorganisatie onmogelijk dat het gif door historisch gebruik alsnog in het water terecht is gekomen. Zij vermoedt dat telers het middel stiekem nog steeds gebruiken.
De eigenaresse van Rijn Bloembollen denkt dat MOB daar gelijk in heeft. Haar bedrijf ligt aan de Westerduinweg in Petten, één van de plekken waar gif in het water zit. "Er zijn altijd mensen die het niet zo nauw nemen met alle regels waar wij bollentelers aan moeten voldoen."
Vragen
Lea van der Zee, de gebiedsmanager van het Zwanenwater voor Natuurmonumenten, maakte zich al langer zorgen over gifstoffen uit de bollenteelt. "De uitkomst van dit onderzoek is zeer verontrustend. Bestrijdingsmiddelen horen niet in de natuur en zijn zeer schadelijk voor de biodiversiteit."
In de provincie is de verbazing even groot. De Partij voor de Dieren, SP en GroenLinks/PvdA hebben inmiddels schriftelijke vragen gesteld aan de Gedeputeerde Staten.