Oude stolpboerderijen als 'karakteristiek' bestempelen moet sloop voorkomen
Elk jaar verdwijnen er zo'n 24 stolpboerderijen uit Noord-Holland. Dat moet stoppen, vindt de provincie. Er is daarom een 'stolpwaarderingskaart' gemaakt, hierop zijn alle boerderijen in de provincie verzameld. Ook is duidelijk te zien hoe oud elke boerderij is. Door alle oude boerderijen van voor 1966 als 'karakteristiek' te bestempelen, moet worden voorkomen dat er nog (veel) meer worden gesloopt.
Gemeenten kunnen nu dus precies zien waar karakteristieke stolpboerderijen staan, en ze zo beter beschermen. De waarderingskaart is echter wel een advies aan de gemeenten, en niet bindend, zo vertelt Ernst van der Kleij van de provincie aan NH Nieuws. "Het is een inspiratiedocument en het moet richting geven aan gemeenten voor hun omgevingsplannen van begin volgend jaar." Uiteraard hoopt de provincie wel dat de gemeenten hun advies overnemen.
Andere bestemming
Bovendien komt er nog een vervolg. Hierbij wordt gekeken naar hoe het interessanter kan worden gemaakt voor huiseigenaren om hun boerderij op te knappen, in plaats van te slopen. Daarbij moet worden gedacht aan het gemakkelijker wijzigen van een functie van de woning (van agrarisch naar wonen), aan het opdelen van het huis in meerdere woningen en aan het geven van een andere bestemming aan het huis en/of panden op het erf.
De gemeente Schagen heeft alvast aangegeven de kaart nuttig te vinden. "Zeker omdat hiermee de niet-beschermde stolpboerderijen, die (nog) geen monumentenstatus hebben, in beeld worden gebracht." Via de omgevingsverordening van de provincie krijgen deze boerderij de status van karakteristiek, geeft Schagen aan. "De karakteristieke status betekent dat de stolpen behoudenswaardig zijn en daarmee in beginsel niet gesloopt mogen worden."
Wij zouden wel graag zien dat voor de aanvraag van sloop de eisen zo hoog mogelijk zijn
De Boerderijenstichting had op meer gehoopt. Zij ziet graag dat slopers van boerderijen een vergunning moeten aanvragen, zodat die woningen niet zomaar kunnen worden gesloopt. Desondanks is de stichting blij dat de kaart er is. "Het is aan de gemeenten om het advies over te nemen, maar door een stolp als karakteristiek te bestempelen krijgt het wel meer bescherming", zegt Gerrit Jan van de Lagemaat van de Boerderijenstichting.
Monument
"De ultieme bescherming zou zijn om alle boerderijen een monument te maken. Dat kan alleen niet", aldus Van de Lagemaat. "Om budgettaire redenen van de overheid, en ook omdat niet alle huiseigenaren het willen. Het legt immers ook beperkingen op. Wij zouden alleen wel graag zien dat voor de aanvraag van sloop de eisen zo hoog mogelijk zijn."
Neemt niet weg dat de stichting moet erkennen dat soms sloop de enige optie is. "Het is soms onvermijdelijk, zoals bij de stolp in Hem die is gesloopt. Die was als gevaarlijk bestempeld."
In 2017 werd nog de actie 'Red de Stolp' in het leven geroepen, ook weer om te voorkomen dat er nog meer boerderijen gesloopt zouden worden. De vervallen boerderij aan de Middenweg in Dirkshorn (foto onder) werd toen aangehaald als voorbeeld van wat er gebeurt met een stolp als er jarenlang geen onderhoud aan wordt gepleegd. "Ooit waren er 10.000 stolpen, inmiddels zijn er nog zo'n 5.000 over", zei Karel Loeff van Erfgoedvereniging Heemschut toen. "Er zijn berekeningen gemaakt dat er elk jaar tientallen omver gaan. Als we niets doen, blijven er nog maar heel weinig over en dat willen we voorkomen."