Zelf bouwen en van jezelf huren: Eerste wooncoöperatie heeft woning bijna af, nieuwe projecten onder druk
Met een groep je droomhuis ontwerpen, bouwen en aan jezelf verhuren: wooncoöperaties zijn in opkomst in de stad. Bij De Warren, de eerste nieuwbouw wooncoöperatie van Amsterdam, leggen de leden de laatste hand aan het interieur. Andere wooncoöperaties worstelen met fors gestegen rente en bouwkosten. "Het is echt pionieren, de paadjes die wij nu leggen zijn er gewoon nog niet."
Als alles meezit kan Chandar van der Zande samen met zo'n vijftig bevriende leden van wooncoöperatie De Warren, Kerst vieren in hun eigen zelfontworpen woning op Centrumeiland op IJburg. Meer dan vijf jaar geleden begon hun droom om de eerste nieuwbouw wooncoöperatie van Amsterdam te starten. Een woning die ze als vriendengroep zelf hebben ontworpen, gefinancierd en straks aan zichzelf gaan verhuren.
En deze woonvorm zit in de lift. Clemens Mol van Stichting !WOON ziet steeds meer van dit soort initiatieven ontstaan in de stad. "Op dit moment zijn zo'n 20 groepen bezig in allerlei buurten in verschillende samenstellingen, van studenten tot ouderen", vertelt hij. "Ik denk dat De Warren nieuwe groepen heeft geïnspireerd en dat de woningnood vraagt om nieuwe initiatieven. Ook de gemeente moedigt deze woonvorm aan. Zo is er een leenfonds, heeft de gemeente dit jaar vijf nieuwe kavels gegund aan wooncoöperaties en wil ze dat in 2040 tien procent van alle nieuwbouw bestaat uit wooncoöperatieprojecten."
Tekst gaat door onder de foto.
Benjamin Caton is een van de eerste leden van wooncoöperatie De Torteltuin. Een club van 25 jonge mensen tussen de twintig en dertig jaar, met een kavel op Centrumeiland die graag volgend jaar willen beginnen met het bouwen van hun groene en duurzame woning. Caton begon het project omdat hij op zoek was naar meer sociale verbondenheid, maar ook omdat hij gewoon op zoek is naar een woning in de stad. "Ik heb de afgelopen vijf jaar in dertien verschillende huizen gewoond", vertelt hij.
Laura Schefold, ook van de Torteltuin, vult aan: "Ik denk dat we allemaal merken dat de stad niet meer voor de normale stadsbewoner is. Het is bijna onmogelijk een woning te vinden en er is helemaal geen plek meer voor natuur." Of het idee is geboren uit wanhoop of idealisme? "Beide", vertellen ze.
Bij woningcoöperatie Eureka in de Kolenkitbuurt zijn de toekomstige bewoners tussen de 2 en 92 jaar oud. "Het was in eerste instantie een club voor en door ouderen", vertelt Bernice Siewe. "Bij het zoeken van meer leden hebben we dat idee vaarwel gezegd. Maar met het vooruitzicht dat we ouder worden, gaan we wel kijken hoe we gezamenlijk zorg kunnen inkopen zoals een pedicure, fysiotherapeut of thuiszorg. Daarnaast willen we bewoners stimuleren om actief te blijven en krijgen ze door hun inzet voor de groep, bijvoorbeeld door te werken in de tuin, een huurverlaging."
Amsterdam is volgens Mol een voorloper in Nederland, maar in andere landen zijn particuliere wooncoöperaties al een stuk bekender. "In Duitsland zijn bijvoorbeeld 2,2 miljoen woningen in handen van wooncoöperaties en in een stad als Zürich is dat 20 procent van alle woningen", vertelt hij. "Het zorgt ervoor dat je blijvend huurwoningen kan aanbieden. De woningen blijven in het bezit van de bewoners en daarom blijven ze betaalbaar. Bewoners hebben geen behoefte om de huren te verhogen, omdat er geen winstoogmerk is."
Tekst gaat door onder de foto.
Maar het duurt nog wel even voordat de bouw van de Torteltuin en Eureka kan beginnen. Wooncoöperaties lopen op dit moment namelijk tegen een aantal problemen aan. "De rente giert omhoog en de bouwkosten stijgen", vertelt Mol. "Dat is een knelpunt dat voor alle nieuwbouwprojecten geldt, maar voor wooncoöperaties is dat extra lastig. Het is namelijk nog steeds een relatief onbekend fenomeen voor banken. Zo duurt het soms al een half jaar voor je überhaupt een rekening kan openen als wooncoöperatie en zijn veel banken huiverig met het verstrekken van een lening."
De Torteltuin heeft hierdoor inmiddels een vertraging opgelopen van bijna een jaar en een gat van ongeveer vier miljoen euro. Door de stijgende rente krijgen ze hun oorspronkelijke begroting niet meer rond en de intentieverklaring van de bank die ze hadden voor de lening gaat niet meer door. Schefold: "We moeten nu op zoek naar alternatieve manieren van financieren, zoals crowdfunding, nog meer subsidies of het uitgeven van obligaties."
Pionieren
Bij De Warren hebben alle leden ondertussen twee weken vrij gevraagd voor de laatste loodjes zoals schuren, witten, vloeren leggen en plantenbakken timmeren. "Als we dit ook nog hadden moeten uitbesteden, waren we failliet geweest", zegt Van der Zande lachend. "Ik ben echt ontzettend trots op hoe ver we zijn gekomen. We hebben veel zelf moeten uitvinden. Van financiën tot technische en juridische hobbels. Het was echt pionieren. Het leenfonds van de gemeente bestond ook nog niet dus we hebben via crowdfunding, subsidies en pensioenfondsen ons bedrag van 7,5 miljoen bij elkaar gesprokkeld. Ik heb goede hoop dat wij een paadje in de jungle hebben gemaakt, waarop toekomstige wooncoöperaties straks als een mooie tweebaansweg doorheen kunnen."