FNV-plan voor 'schoon' Tata-staal in 2030 is volgens wetenschappers 'zeer onrealistisch'

Volgens een recent FNV-plan kan Tata Steel rond 2030 bijna volledig CO2-neutraal staal maken. De technologieën die dat mogelijk moeten maken, zijn daar pas 'hopelijk in 2050 klaar voor', zeggen twee onderzoekers van de TU Delft. En zelfs een CO2-reductie van 55 procent, in lijn met het klimaatakkoord, is met de voorstellen onwaarschijnlijk. Hoewel FNV Metaal veel te optimistisch is over de termijn, noemen de wetenschappers de plannen wel 'bemoedigend'.

Het FNV-plan rond 2030 schoon staal te maken, leunt op twee aannames die hoogleraar Jilt Sietsma en Yongxiang Yang, universitair hoofddocent aan de TU Delft onderuithalen.

Ten eerste zou Tata volgens FNV tegen die tijd met nieuwe, schonere technologieën, de vlamboogoven en DRI (Directe Reductie IJzer), net zoveel staal kunnen maken als nu, zonder verlies te maken. Ten tweede zou er rond 2030 genoeg waterstof beschikbaar zijn om die technologieën aan te drijven. Daardoor zou er nauwelijks CO2 meer uitgestoten worden.

Volgens het FNV-plan zouden kooksfabriek 2 en hoogoven 6 daardoor in 2025 al kunnen sluiten, waarmee 'de gewenste CO2-reductie voor 2030 binnen bereik komt'. Hoogoven 7 zou nog ruim tien jaar langer in productie kunnen blijven, voor die door dezelfde technologieën vervangen zou worden.

Ruim voor 2050 kan Tata Steel IJmuiden door deze maatregelen een 'volledig groene staalproductie realiseren', stelt het rapport.

De vervangingen zouden een andere maatregel waar al een miljardensubsidie voor is uitgetrokken meteen overbodig maken: CCS, het opslaan van CO2 in lege gasvelden in de Noordzee.

Win-win zou je zeggen. Maar dat toekomstbeeld is voorlopig een utopie. Hoogleraar Sietsma: "Zowel voor het maken van staal, als voor het maken van waterstof is de technologie in 2030 nog niet zover dat Tata erop kan draaien." Tegelijkertijd is de CO2-opslag in zee wél al mogelijk.

De wetenschappers willen niet zeggen dat FNV geen goede ideeën op papier heeft gezet. Ze noemen investeringen noodzakelijk en zijn blij met de noodzaak die verschillende partijen voelen om versneld te verduurzamen. "We hebben alleen reserveringen bij de technologische keuzes in het rapport."

Dat wil zeggen: het is niet duidelijk of, wanneer en hoe goed de voorgestelde oplossingen de benodigde staalproductie kunnen leveren. Sietsma: "Als Tata nu in de vlamboogoven en DRI investeert, doen die maatregelen nog niet wat ze moeten doen."

"Bovendien: nieuwe fabrieken moeten decennia mee kunnen. Tata Steel kan het zich niet kan veroorloven honderden miljoenen uit te geven om er over vijf of tien jaar achter te komen dat er weer zo'n investering nodig is. Dat overleeft het bedrijf niet."

En dat zou niet goed zijn. De hoogleraar: "In de komende vijftig tot tachtig jaar neemt de vraag naar staal wereldwijd alleen maar toe. Als Tata Steel IJmuiden verdwijnt, komt er misschien een fabriek in India en China bij, en dat is geen verbetering voor het klimaat."

Ontwikkelingen duren zo'n 10 tot 20 jaar

FNV gaat ervan uit dat een DRI binnen vier jaar kan werken. De wetenschappers zien dat niet gebeuren. Normaal gesproken duren zulke ontwikkelingen zo'n tien tot twintig jaar. "In Zweden is recent een proeffase gestart met een nieuwe waterstof-gebaseerde DRI", weet Yang, en het duurt nog even voordat die de gevraagde staalproductie volledig met waterstof aankan.

"Die DRI werkt voorlopig nog op aardgas. Binnenkort gaat die ook deels op waterstof draaien. Maar hoe goed dat gaat, en wanneer het proces volledig op waterstof overgaat is nu moeilijk te voorspellen. In ieder geval niet in 2030."

Gebruik in de tussentijd dus CCS om CO2-uitstoot uit IJmuiden op te slaan, raadt Sietsma aan. "Het is een noodzakelijk lapmiddel. Het houdt uitgestoten CO2 uit de natuur en zorgt voor een soepele overgang, totdat Tata volledig CO2-neutraal staal kan maken." Yang: "Dat kost tijd en vereist verder onderzoek."