Help! Gelders elektriciteitsnet zwaar overspannen, komt het nog goed?
Ons elektriciteitsnetwerk is overbelast en ligt de komende jaren aan een miljardeninfuus. Om stroomstoringen bij klanten te voorkomen werken netbeheerders TenneT en Liander sinds een aantal jaar zelfs met wachtlijsten voor nieuwe of grotere aansluitingen. Hoe heeft het zover kunnen komen? Wat is de oplossing? En bovenal: hoe lang gaat dit nog duren?
Het is maart 2019 als in Borculo de eerste problemen opdoemen op het Gelderse elektriciteitsnet. Als een donkerrode olievlek verspreidt deze zogenoemde ‘netcongestie’ zich over de provincie. Inmiddels zijn er overal in Gelderland problemen met de levering en teruglevering van elektriciteit.
In onderstaande reportage verdiepen we ons in de problemen op het elektriciteitsnet. Daarvoor spreken we met de netbeheerders en een gedupeerde op de wachtlijst.
Regeren is toch vooruitzien?
Hebben de netbeheerders niet goed op zitten letten? “In het verleden was de vraag naar extra capaciteit van het elektriciteitsnet best klein”, vertelt Peter Hofland woordvoerder van TenneT. “De enorme capaciteit die we op dit moment nodig hebben, zagen we niet aankomen. Daar kregen we destijds ook geen toestemming voor vanuit de Autoriteit Consument & Markt (ACM)."
De ACM controleert of netbeheerders het geld van overheden en energiegebruikers doelmatig besteden en de energietarieven niet onnodig hoog worden. “Het is goed dat ze meekijken als onafhankelijke toezichthouder, maar het gevolg is dat we niet heel ver in de toekomst konden investeren”, stelt de woordvoerder van TenneT.
'Gasprijzen door het dak'
De energietransitie heeft sinds het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 een grote vlucht genomen. “Vanuit het oogpunt van duurzaamheid stapten steeds meer consumenten en bedrijven over van gas naar elektriciteit”, aldus Hofland. “Sinds de oorlog in Oekraïne is dat proces in een stroomversnelling gekomen doordat de gasprijzen door het dak gingen."
Naast de vraag naar meer elektriciteit is ook de teruglevering sterk toegenomen. “Momenteel is Nederland in Europa koploper als het gaat om het opwekken van zonnestroom per hoofd van de bevolking. Ter vergelijking: een aantal jaar geleden waren we nog een van de slechtste jongentjes van de klas." De woordvoerder van TenneT wijst daarvoor onder andere naar de jarenlange subsidie op de aanschaf van zonnepanelen.
Al die zonnepanelen bij elkaar zorgen op zonnige dagen voor een piekbelasting van het net. Datzelfde geldt voor windmolens op stormachtige dagen. "Door zowel die piekmomenten in teruglevering als de sterk toegenomen vraag is het net overbelast", aldus Minke Breijer regiomanager van Liander. "Daar komt nog eens bij dat ons elektriciteitsnet nooit is gebouwd om zowel levering als teruglevering aan te kunnen".
Miljardeninfuus
In Gelderland geeft Liander de komende jaren 1,2 miljard euro uit om de problemen op het net aan te pakken. "Met dat geld verzwaren we de komende tien jaar in totaal 23 grote onderstations en bouwen we dertien nieuwe stations. De opgave is ontzettend groot”, aldus Breijer. “Alle netbeheerders in Nederland geven de komende jaren 5 miljard euro per jaar uit. En dat bouwt zich op naar 8 miljard euro per jaar.”
Maar een dikke zak geld is niet de sleutel tot succes. De netbeheerders lopen op sommige vlakken achter de feiten aan. Breijer somt op: "We hebben te maken met jarenlange bezwaarprocedures, de levertijden van cruciale materialen uit het buitenland lopen op én we hebben heel veel technisch geschoolde mensen nodig."
Is de oplossing nabij?
Volgens de huidige planning verwacht de woordvoerder van TenneT dat de grootste problemen met het elektriciteitsnet in 2029 zijn opgelost. "We werken ontzettend hard en doen wat we kunnen. Maar het kost veel tijd."