Rector en hoogleraar door het stof na ongewenst gedrag
Het aantal meldingen van ongewenst gedrag op de Radboud Universiteit in Nijmegen is de afgelopen vier jaar verdrievoudigd. Dat blijkt uit cijfers van het onderzoeksjournalistiekplatform Argos, dat een enquête naar de sociale veiligheid op Nederlandse universiteiten afnam. Een hoogleraar die op de RU over de schreef ging, heeft spijt betuigd. Zaterdag werd duidelijk dat dat ook geldt voor rector magnificus Han van Krieken, die ongepaste opmerkingen maakte tegen een vrouwelijke collega.
Het NPO Radio 1-programma Argos berichtte vorige week zaterdag over een hoogleraar aan de Radboud Universiteit die in het verleden grensoverschrijdend gedrag vertoonde richting een studente. Zij doet haar verhaal onder de schuilnaam 'Fleur'. De hoogleraar - die meer dan twee keer zo oud is als de studente - reageerde onder meer op foto's op haar sociale media met 'lekkerding' en 'je wordt er niet bepaald lelijker door'. Dát terwijl hij nog haar eindscriptie moest beoordelen.
De studente in kwestie blikt hier nu, zes jaar later, op terug. "Op een bepaald punt sloeg de sfeer om en opeens kreeg ik heel veel appjes van mijn hoogleraar over mijn uiterlijk en dat hij wat wilde gaan drinken. Ik merkte snel dat ik dit niet fijn vond, maar ik was een jonge vrouw en ik wist niet precies wat ik hiermee moest. Hij moest ook nog mijn scriptie gaan beoordelen. Het was moeilijk omdat het een afhankelijkheidsrelatie was", aldus studente 'Fleur'.
Hoogleraar bekent
Uit het onderzoek blijkt dat het verhaal van deze studente geen uitzondering is. Het aantal meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag op de Radboud Universiteit is in vier jaar tijd verdrievoudigd. In 2019 werden nog 69 meldingen ingediend bij vertrouwenspersonen. Vorig jaar waren dat 225 meldingen.
Naar aanleiding van de casus van de studente 'Fleur', schreef de universiteit een mail naar haar studenten. Daarin is te lezen dat de decaan in januari 2021 melding heeft ontvangen over deze hoogleraar, waarna er een intern onderzoek werd gestart. "De hoogleraar heeft hierbij erkend dat zijn gedrag niet professioneel en grensoverschrijdend was en heeft spijt betuigd."
De hoogleraar kreeg uiteindelijk een formele waarschuwing die is toegevoegd aan het personeelsdossier. "Als dergelijk gedrag nog een keer voorkomt, kan dat reden zijn voor zwaardere maatregelen", schrijft de universiteit. "Al voordat de melding kwam, is de hoogleraar op zijn verzoek minder tijd aan de universiteit gaan werken. Hij begeleidt ook geen studenten meer."
De universiteit heeft daarna niet opnieuw signalen gekregen dat dit gedrag zich opnieuw heeft voorgedaan. Daarom vindt ze een nieuw onderzoek niet nodig.
Rector ook over de schreef
Naast het incident met een student en hoogleraar, bracht De Gelderlander vandaag nog een ander geval naar buiten. Het gaat om een incident waarbij de rector magnificus, Han van Krieken, ongepaste opmerkingen maakte tegen een vrouwelijke collega.
Op de website van de universiteit reageert hij daar als volgt op: "In de volle omvang is tot mij doorgedrongen hoezeer twee opmerkingen, die ik in januari 2017 kort achter elkaar maakte tijdens een informeel gesprek op een evenement, een medewerker hebben geraakt. Dat trek ik me zeer aan. Hoewel ik destijds geen enkele intentie had om seksueel intimiderend over te komen, is dat helaas wel gebeurd. Daar ben ik heel erg van geschrokken. De twee opmerkingen die ik maakte, had ik niet moeten maken. Ik betreur dit ten zeerste. Helaas kan ik dit niet meer ongedaan maken. Wel maak ik nu ook publiekelijk mijn excuses."
Daarnaast geeft de Raad van Toezicht een reactie op het nieuws. "Ondanks al onze inspanningen zijn we ons ervan bewust dat je als student of medewerker onverhoopt geconfronteerd kunt worden met ongewenst gedrag. Er is dan moed voor nodig dat te bespreken of te melden en dat is waardevol voor iedereen. Het is vooral van belang daar niet alleen mee te blijven zitten. Mocht je iets meemaken, probeer het te bespreken met degene die verantwoordelijk is voor dat gedrag. Mocht je dat niet durven of willen, weet dan ook dat je in gesprek kunt met collega’s, leidinggevenden, andere studenten of met een vertrouwenspersoon."
Geschrokken
Evelyn Kroesbergen is decaan van de Faculteit Sociale Wetenschappen op de Radboud Universiteit. Ze zegt te zijn geschrokken van de incidenten die de afgelopen dagen naar buiten zijn gekomen. "Sociale veiligheid is erg belangrijk op onze faculteit, dus het is vervelend om te horen dat dit nog niet altijd goed gaat", aldus Kroesbergen.
Ook realiseert ze zich de impact van de melding die aan haar eigen faculteit plaatsvond, waarbij er een duidelijke machtsverhouding is: "Dit kan echt niet". "Ik realiseer me hoe lastig het is om zo'n melding te maken." Juist daarom ziet Kroesbergen het feit dat de interne meldingen toegenomen zijn ook als iets positiefs. "Dat betekent wellicht ook dat mensen eerder melding maken van grensoverschrijdend gedrag. Ik denk dat daarin al een positieve verandering heeft plaatsgevonden."
Om grensoverschrijdend gedrag in de toekomst te voorkomen moet er volgens de decaan gewerkt worden aan een nog opener cultuur. "Blijkbaar zit het nog niet voldoende in onze cultuur om te bespreken welk gedrag wel en niet gepast is. We zijn er actief mee bezig om deze cultuur verder te veranderen, zodat serieuze incidenten in de toekomst hopelijk voorkomen kunnen worden." Kroesbergen vindt het daarom erg belangrijk dat grensoverschrijdend gedrag besproken en gemeld wordt. "Of dit nu bij jezelf gebeurt of als je het bij een medestudent of collega ziet gebeuren."
Wageningen Universiteit
Ook bij de Wageningen Universiteit is het aantal meldingen van grensoverschrijdend gedrag in de afgelopen jaren toegenomen, blijkt uit cijfers die zij deelden met Omroep Gelderland. In vier jaar tijd is er 39 keer vaker een melding gemaakt. Dit betreft meldingen zowel van studenten als medewerkers. Opvallend is dat medewerkers meer dan twéé keer zo vaak een melding hebben gemaakt dan studenten. Het aantal meldingen van seksueel overschrijdend gedrag is in mindere mate gestegen namelijk van 13 meldingen in 2019 naar 18 in 2022.
Op vrijdag 22 september, zeven dagen na publicatie van het dataonderzoek van Argos, publiceren zij een nieuwe gedragscode omtrent sociale veiligheid. Deze heet 'Oog voor elkaar'. Het uitgangspunt is dat 'elke melding van ongewenst gedrag een opvolging verdient'. De gedragscode bevat richtlijnen voor medewerkers. Om studenten en medewerkers op de nieuwe gedragscode te wijzen, is de universiteit gestart met een postercampagne met voorbeelden van ongewenst gedrag.