Water Waddenzee nog nooit zo warm: "Gevolgen klimaatverandering spelen zich voor onze ogen af"

Het water in de Waddenzee is nog nooit zo warm geweest als in juni dit jaar; in de week van 19 juni was het meer dan 21 graden. Dat heeft het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) bekendgemaakt. Wetenschappers en kokkelvissers maken zich grote zorgen over de gevolgen voor kokkels.

"Ik houd mijn hart vast voor de schelpdieren, na de recordtemperaturen van halverwege juni", zegt Katja Philippart, schelpdierenonderzoeker aan het NIOZ en hoogleraar Productiviteit van Mariene Kustecosystemen aan de universiteit van Utrecht.

Het NIOZ meet al sinds 1861 de temperatuur van het Waddenwater. Sinds 2001 gebeurt dat om de tien minuten, waardoor er een heel betrouwbaar gemiddelde van de dagtemperatuur kan worden gemaakt, of het nu hoog- of laagwater is. De metingen vinden plaats in het Marsdiep bij Texel.

Na een relatief warme winter en een wat koudere lente ging de temperatuur van het water ineens omhoog. Uiteindelijk werd de warmste maand in de Waddenzee gemeten in ruim 160 jaar.

Het gaat nu wel heel regelmatig mis met vooral de kokkels. Alleen 2020 was een normaal jaar. In alle andere zomers ging het vooral in de tweede helft van augustus mis met veel sterfte. "Dat ziet er vrij dramatisch uit", zegt handkokkelaar André Seinen van het bedrijf Meromar uit Harlingen.

"Kokkels die sterven, kruipen uit de bodem naar de oppervlakte. Vervolgens zie je de inhoud van de schelpen ook dood ronddrijven, want anders dan bijvoorbeeld een mosseltje, laat een kokkel los van zijn schelp wanneer die sterft. Alles wat overblijft, zijn lege schelpen op de wadplaten."

Kokkels hebben meer voedsel nodig met hoge temperaturen en een deel van het voedsel bestaat uit algen in het zoete water dat uit het IJsselmeer wordt gespoten. Omdat het zomers zo droog is, komt er echter minder zoet water naar de zee, waardoor de kokkels minder voedsel krijgen.

"Veranderend klimaat"

Zowel Seinen als Philippart kijkt de komende weken heel goed naar de kokkels in de Waddenzee. "Sowieso staan alle professionals op scherp door de hoge temperaturen die nu over de hele wereld worden gemeten in de zeeën en oceanen", zegt Philippart.

"We zien op dit moment de concrete gevolgen van het veranderende klimaat zich voor onze ogen afspelen."