Harlingen: kleine maar autonome gemeente, zorgen over zoutwinning bij Wijnaldum

Harlingen is een kleine, maar autonome gemeente. Een slepend probleem in die gemeente is de zoutwinning. Door Frisia wordt al sinds 2000 zout gewonnen in het gebied bij Harlingen.

In eerste instantie was het de gemeente Harlingen zelf die in de jaren negentig akkoord ging met de zoutwinning. Eerst gebeurde de zoutwinning nog tijdens het land, maar sinds 2020 is dat verschoven naar onder de Waddenzee.

Verzakkingen en schade

De zoutwinning heeft al veel kritiek gekregen. Verschillende rapporten en artikelen wijzen uit dat het onderzoek naar de effecten van de winning structureel niet goed is gedaan. Los van de inhoudelijke kritieken heeft de winning veel verdriet en stress gegeven aan bewoners. Verzakkingen en schade teisteren het gebied rondom Harlingen.

In Harlingen zijn ze daarom tot een initiatief gekomen: Pilot Harlingen. Dit is een samenwerking tussen gemeente, provincie, zoutwinner Frisia, het Wetterskip en Bescherming Historisch Harlingen. Het doel van deze samenwerking is om schade aan de historische binnenstad te voorkomen. Daarom zijn onder andere tiltmeters geplaatst om de bodembeweging goed in beeld te krijgen.

Pilot Harlingen 'een lachertje'

Opvallend is dat in het naastliggende dorp Wijnaldum deze meters niet zijn geplaatst. Ondanks dat het dorp meerdere keren heeft aangedrongen om de plaatsing van zulke meters.

Volgens Aukje Jongsma, van Winamer Belang, heeft de gemeente Harlingen de afgelopen jaren nooit iets gedaan met alle kennis, metingen en rapporten die ze de gemeente toestuurden. "Als Wijnaldum zijn we finaal aan de kant gezet." Het feit dat Harlingen nu zo pronkt met de Pilot-groep, noemt ze ook een 'lachertje'. "Harlingen ligt buiten het prognosegebied, dus zij lopen veel minder risico."

Indertijd dat de vergunning aan de zoutwinner werd gegeven, mocht de bodem bij Wijnaldum maar maximaal 7 centimeter dalen. Dat is nu, met een daling van 35 centimeter, 500 procent keer zo hoog uitgevallen. Die situatie willen ze in Harlingen voorkomen. Zo lijkt het toch bijna alsof de gemeente meer zorg heeft voor de hoofdplaats dan voor het buitengebied.

Ambtelijke huisvesting

Gemeente Harlingen is al jaren bezig om de ambtelijke huisvesting te centraliseren. Op dit moment werken de ambtenaren verspreid over vijf locaties in de stad. Omdat de gemeente de ambitie heeft het eigen vastgoed energieneutraal te maken en een aantrekkelijke werkgever voor de ambtenaren wil zijn, zou het beter zijn om één centrale werkplek in de binnenstad te hebben.

Hoewel de raad en de wethouders dit liever vandaag dan morgen willen, ligt dat bij de ambtenaren anders. Zij zijn bezorgd over de plannen van nu en voelen zich niet gehoord. Zo zijn ze bang met zo'n nieuwe centrumlocatie voor de parkeermogelijkheden en bereikbaarheid.

De medezeggenschapsraad spreekt over 'sporadische en haastige overlegmomenten' en verwijt het gemeentebestuur een gebrek aan 'communicatie en inspraak'.

Niet alleen de ambtenaren, maar ook Vereniging Oud Harlingen heeft aangegeven zich gepasseerd te voelen. Ze kregen de plannen pas onder ogen, toen het al in kranten was gepubliceerd. In dat plan wordt het oude stadhuis via glazen luchtbruggen verbonden met andere panden.

Het unieke Harlingen

Wat Harlingen in Fryslân een unieke gemeente maakt, is dat het als een van de kleinere gemeenten helemaal zelfstandig functioneert. In het geweld van efficiëntie en grootschaligheid zijn de afgelopen jaren de meeste gemeenten opgegaan in fusies of grote samenwerkingsverbanden.

Zo functioneren de Waddeneilanden (ook Texel) samen binnen een samenwerkingsverband. Ook gemeente Dantumadiel, die in inwonertal ongeveer gelijk is aan Harlingen, zit op dit moment in een samenwerking met gemeente Noardeast-Fryslân. Al zal die samenwerking, vanwege ontevredenheid wederzijds, met ingang van 2024 worden stopgezet.

Voor de wind

Die kleinschaligheid gaat de gemeente Harlingen goed af. Financieel doet de gemeente het erg goed en de stad wordt een steeds populairdere plek voor toeristen. Waar voor toeristen Harlingen eerder de plek was waar je op de boot stapte naar de eilanden is het nu ook steeds meer een plek om naartoe te gaan en te verblijven. Onder andere de metamorfose van de Willemshaven, die nu een bijzondere levendige plek voor toeristen is, draagt hier aan bij.

Daarmee neemt gemeente Harlingen een bijzondere positie in binnen het gemeentelijke landschap van Fryslân.