Brandweer kon niet voorkomen dat Peelbrand uit de hand liep: onvoldoende materieel en kennis

Brandveiligheid heeft te weinig aandacht gehad in de Deurnese Peel. De brandweer is onvoldoende getraind en toegerust om te voorkomen dat een natuurbrand zo groot wordt. Bovendien moet de Peel natter worden om het brandgevaar te verminderen. Dat blijkt uit twee onderzoeken van een onafhankelijke onderzoekscommissie en van de Wageningen University & Research (WUR).

De brand in de Peel begon in april en de vlammen bleven gedurende twee maanden oplaaien. Ruim zevenhonderd hectare bos brandde af, een van de grootste natuurbranden in Nederland ooit.

Te weinig samenwerking

De onafhankelijke commissie stelt dat er duidelijke regels opgesteld moeten worden voor de inrichting en het beheer van natuurgebieden om branden te voorkomen. Nu is de noodzaak van brandpreventie onduidelijk. Het nemen van maatregelen is moeilijk. Niemand draagt de volledige verantwoordelijkheid.

De samenwerking tussen de gemeente, de veiligheidsregio en de beheerders van natuurgebieden moet verbeterd worden. Er is nu geen gemeenschappelijke visie. Zo hebben ze voor de brand in de Deurnese Peel nog nooit met elkaar gesproken over brandpreventie, terwijl de omstandigheden in april wel ideaal waren voor een grote natuurbrand. "Er is onvoldoende urgentie aan het vraagstuk besteed", aldus voorzitter Jan Jaap de Graeff. “Er is zeker werk aan de winkel. We gaan direct aan de slag”, reageert burgemeester Hilko Mak.

Te weinig geld

Ook heeft Staatsbosbeheer te weinig geld voor brandpreventie en voor nablussen. De brandweer moet de brand onder controle krijgen, maar daarna is Staatsbosbeheer verantwoordelijk voor het nablussen van het smeulende veen. Die organisatie krijgt echter alleen geld voor natuurbeheer. Om te voorkomen dat een natuurbrand onbeheersbaar wordt, moet het natuurgebied daarop ingericht en beheerd worden.

Waterpeil moet omhoog

Dat blijkt ook uit een tweede rapportage. Daarin onderzocht Wageningen University & Research (WUR) de relatie tussen natuurbeheer en brandveiligheid. Door klimaatverandering wordt het natuurbrandgevaar groter en daarom is het 'cruciaal om te leren leven met vuur', stellen de onderzoekers.

Projecten die het grondwaterpeil verhogen en waardoor er ook nattere plantensoorten komen verkleinen het brandgevaar. Zo moeten er in 2050 minder brandbare varens staan en moet de heide veranderen van droog naar nat, met minder pijpenstrootjes. "We verwachten dat de beheersbaarheid van branden in het gebied zal toenemen en dat is goed nieuws", legt Cathelijne Stoof uit.

Dat duurt nog lang. Tot die tijd is er aanvullend beheer nodig in de vorm van gecontroleerde branden, maaien of begrazing, stellen de onderzoekers.

Onvoldoende voorbereid en toegerust

"Dat soort branden vereisen meer specialistische kennis, ervaring, materiaal en materieel dan we nu in Nederland aanwezig hebben", aldus Stoof. De natuurbrandvoertuigen die nodig waren, waren niet beschikbaar omdat ze op andere plekken nodig waren.

Bovendien is er geen goed beeld van de Deurnese Peel. Verschillende groepen hebben andere kaarten, drones geven beperkt overzicht en het doorspelen van helikopterbeelden verliep moeizaam.

Daar komt bovenop dat natuurbranden heel anders bestreden worden dan branden in gebouwen. Daardoor is er een specialistische training nodig. Natuurbrandexperts die de weergegevens bestuderen zouden daarnaast de teams kunnen ondersteunen.

"We kunnen niet honderd procent risicodekkend zijn", legt Jelmer Dam van de Nationale brandweer uit. "Dit zijn uiterst extreme gevallen, maar daar kunnen we wel verder op ontwikkelen." Toch onderstreept hij dat er veel winst aan de voorkant behaald kan worden. Hij pleitte wel al eerder voor meer materieel en gespecialiseerde teams. "Je merkt dat een urgentiebesef na een incident komt."

Lessen uit het verleden

Opvallend is dat een aantal van die aanbevelingen ook al naar voren kwamen in onderzoeken na de brand in de Mariapeel in 1980 en op de Strabrechtse Heide in 2010. Lessen uit het verleden werden dus niet toegepast.

Omroep Brabant maakte een minidocumentaire over de brand in De Peel