'Man van 1 miljoen' en Utrecht blijven het oneens in slepend bouwconflict

Juristen van de gemeente Utrecht hebben de handen meer dan vol aan één inwoner. Hij staat ondertussen bekend als ‘de man van 1 miljoen’. Dat bedrag kreeg de man uitgekeerd omdat de gemeente herhaaldelijk te laat op verzoeken om informatie of bezwaren reageerde. Een van zijn nog lopende zaken diende vrijdag voor de rechtbank.

De advocaat van de Utrechter krijgt van de rechter als eerste het woord. De gemeente Utrecht heeft na een Woo-verzoek van het AD Utrechts Nieuwsblad informatie over hem gepubliceerd, waaronder zijn adresgegevens en het bedrag aan dwangsommen dat hij heeft ontvangen. Hij wil dat deze gegevens offline worden gehaald in verband met zijn privacy. "Ik voel me niet veilig."

De man omschrijft hoeveel impact het dossier op hem heeft. "Ik heb er veel last van. Ik word gebeld door relaties en vrienden die dingen op internet en in kranten lezen", zegt hij. Op internet wordt hij omschreven als 'verrader' en als 'egoïst'. "Dat raakt je als mens."

Ingestorte gevel

Naast zijn persoonlijke inbreng gaat hij hier en daar ook in op de slepende juridische kwestie. Hij heeft zich de taal in de rechtbank eigen gemaakt. Als hij het woord krijgt doet hij niet onder voor de juristen in de zaal.

Het verhaal begint in 2017 met een keldermuur van een woning in de binnenstad die hersteld moet worden. “Eind 2017 heeft de gemeente geconstateerd dat er sprake was een zeer onveilige situatie in een pand”, staat in een gemeentelijk stuk. De gemeente legt een last onder bestuursdwang op aan de eigenaar van het pand. Dat betekent dat hij de muur moeten herstellen, als hij dat niet doet heeft de gemeente bevoegdheid om dat zelf te doen. En zo ver komt het ook.

Een bezoek aan het pand leert dat ook de achterkant totaal is vervallen. Er is geen achterwand en je kijkt zo de woning binnen. Als een poppenhuis zie je de doorsnede met de verdiepingen. Allerlei juridische procedures van de bewoner kunnen niet voorkomen dat de gemeente zelf aan het pand gaat werken. De Raad van State oordeelt dat het niet anders kan, mede omdat buren te maken met ernstige wateroverlast. In september 2024 beginnen de werkzaamheden. Inmiddels is de gevel herbouwd.

Bezwaar en beroep

Op de achtergrond spelen de afgelopen jaren talloze zaken. Tegen bijna elke beslissing tekent de bewoner bezwaar aan. De Woo-verzoeken, handhavingsverzoeken, bezwaarprocedures en beroepsprocedures volgen elkaar in hoog tempo op. Er lopen zaken bij de gemeente, rechtbank Midden-Nederland en de Raad van State. Eind 2023 bereikt het aantal zaken een hoogtepunt met 64 lopende procedures.

Als de gemeente niet op tijd reageert of als de man het niet eens is met een beslissing gaat hij in beroep. In veel gevallen oordeelt de rechter dat de gemeente Utrecht niet snel genoeg reageert. Als dat gebeurt moet de gemeente een bedrag, oftewel een dwangsom betalen aan de bewoner, en zo heeft hij al recht op 1 miljoen euro aan dwangsommen.

Er worden kritische vragen gesteld in de gemeenteraad en er wordt een onafhankelijk onderzoek begonnen door adviesbureau Berenschot. Hoe kon dit gebeuren? Wethouders Eelco Eerenberg (D66) en Rachel Streefland (ChristenUnie) moeten diep door het stof.

Vijf miljoen euro

De conclusie van het onderzoek is dat de gemeente te weinig regie voert. "Meerdere afdelingen binnen de gemeente wisten zich geen raad met het complexe dossier", is te lezen in het rapport. Ondertussen ontvangt de bewoner geen dwangsommen meer omdat de gemeente er een vast team op heeft zitten.

Dit team bestaat uit drie juristen voor de afhandeling van bezwaren, speciale Woo-juristen, een externe advocaat die zich richt op de beroepsprocedures en een externe advocaat die de gemeente adviseert. Daarnaast kost het geld om bouwadvies in te winnen en zijn er proceskosten. Hierdoor lopen de totale kosten in dit dossier naar verwachting op tot vijf miljoen euro, blijkt uit recente raadsinformatie.

Misbruik van recht

Er wordt een speciale mailbox bij de gemeente Utrecht geopend zodat alle brieven, mails, verzoeken en klachten op een plek terechtkomen. Een keer in de week wordt op alle berichten in één keer antwoord gegeven per mail. Er zijn zoveel informatieverzoeken dat de gemeente sommige niet langer gaat behandelen.

De gemeente vermoedt in een aantal gevallen dat de bewoner het verzoek alleen indient in de hoop weer recht te hebben op een som geld via dwangsommen. "In dat geval is er sprake van misbruik van recht", schrijft de gemeente in een raadsbrief. "We hebben dit besluit niet lichtvoetig willen nemen en om die reden een second opinion opgevraagd. Deze second opinion bevestigde ons oordeel dat hier sprake is van een ander motief dan het verkrijgen van publieke informatie", is te lezen in de raadsbrief. Tegen dit besluit gaan de bewoner in beroep.

'Grensoverschrijdend'

In de rechtszaal is het vrijdag duidelijk dat de partijen lijnrecht tegenover elkaar staan. De jurist van de gemeente beschrijft het gedrag van de bezwaarmaker als "grensoverschrijdend" en spreekt over "obsessief procedeergedrag". Dat raakt hem. "Ze draaien bijna alles om", zegt hij. "Ik kan alleen maar ontkennen wat ze zeggen want er is zoveel wat niet klopt."

De rechter doet over twee weken uitspraak in deze zaak. RTV Utrecht heeft meerdere malen contact gezocht met de bewoner zodat hij zijn kant van het verhaal kan toelichten. Hij wil op dit moment niet reageren.