Het 'wondermiddel' in de Rotterdamse haven: dit is alles wat je moet weten over waterstof

"Je moet er als de kippen bij zijn, want anders sta je achter in de rij", waarschuwde Ahmed Aboutaleb als burgemeester van Rotterdam vorig jaar op de klimaattop in Dubai. Hij doelde op dé nieuwe handelswaar: waterstof. Rotterdam wil de waterstofhaven van Europa worden, maar door nieuwe plannen van het kabinet komt die ambitie nu onder druk te staan. Waarom zet de stad en het Havenbedrijf daar nu eigenlijk zo hoog op in?

Waarom is waterstof belangrijk?

Waterstof kan het gebruik van fossiele brandstoffen helpen verminderen. Bij de verbranding van waterstof komt veel minder CO2 vrij, wat helpt bij het verlagen van onze uitstoot en het behalen van klimaatdoelen. “Het is een belangrijk puzzelstukje in de grote puzzel van naar klimaatneutraal kunnen gaan als haven,” vertelt Randolf Weterings, Programmamanager Waterstof bij het Havenbedrijf. Rotterdam ziet waterstof dus als een cruciaal onderdeel voor een haven en industrie, die niet milieuvervuilend zijn.

Welke rol wil de Rotterdamse haven spelen?

De Rotterdamse haven wil de toegangspoort voor waterstof in Europa worden, met de meeste waterstof in eerste instantie geïmporteerd uit andere delen van de wereld. Deze waterstof wordt in het Rotterdamse havengebied opgeslagen en gedistribueerd naar heel Europa. Daarnaast is het plan om zelf waterstof te produceren binnen het havengebied. Shell bouwt op dit moment de eerste groene waterstoffabriek op de Tweede Maasvlakte.

Op langere termijn wordt er ook gekeken naar de mogelijkheid om ammoniakkrakers te bouwen, die ammoniak omzetten in waterstof. Ammoniak maakt het mogelijk om grote hoeveelheden waterstof efficiënt op te slaan en te vervoeren, zodat de haven zowel een rol kan spelen in de import als de productie van waterstof voor de regio.

Is waterstof een wondermiddel?

Waterstof is niet dé oplossing voor alles, maar het speelt wel een belangrijke rol in de energietransitie. Naast waterstof hebben we volgens het Havenbedrijf ook duurzame energiebronnen, energie-efficiëntie en hergebruik nodig om onze klimaatdoelen te halen. Waterstof biedt echter een uitkomst voor industriële processen en zware transportsectoren, waar andere duurzame energiebronnen en grondstoffen minder geschikt zijn. Ook kan overtollige energie gebruikt worden om waterstof te produceren, waardoor het werkt als een soort 'energiebatterij voor de toekomst'.

Wat is waterstof eigenlijk?

Waterstof is het meest voorkomende element in het universum. Maar het komt niet vanzelf voor in pure vorm; het zit altijd 'verpakt' in andere stoffen, zoals water. Er zijn verschillende soorten waterstof die worden onderscheiden op basis van de productiemethode. Grijze waterstof wordt gemaakt door aardgas te splitsen, waarbij CO2 vrijkomt. Dit is de goedkoopste, maar minst duurzame manier.

Groene waterstof, daarentegen, wordt gemaakt met behulp van duurzame energiebronnen, zoals zonne- of windenergie, waarbij water wordt gesplitst in waterstof en zuurstof zonder CO2-uitstoot. De waterstoffabriek van Shell gaat werken met wind van zee.

Hoe draagt waterstof bij aan de grote energiebehoefte in Europa?

Europa heeft een enorme energiebehoefte, die moeilijk volledig gedekt kan worden door alleen zonne- en windenergie. Waterstof biedt een oplossing om deze vraag beter op te vangen. Op momenten dat er meer zonne- en windenergie wordt opgewekt dan er direct nodig is, kan die overtollige energie worden gebruikt om waterstof te maken. Deze waterstof kan worden opgeslagen en later worden ingezet, zoals in koude en donkere wintermaanden.

“Daarnaast is waterstof gemakkelijk op te slaan en te vervoeren, bijvoorbeeld in de vorm van ammoniak,” stelt Randolf Weterings van het Havenbedrijf. Dit maakt het een aantrekkelijke energiebron voor industrieën en sectoren die grote hoeveelheden energie nodig hebben en die niet met zware batterijen kunnen werken, zoals de chemische industrie en zwaar transport. Het idee is dus dat waterstof de energievoorziening van Europa duurzamer en stabieler gaat maken.

In welke sectoren gaan we waterstof gebruiken?

Waterstof zal een belangrijke rol spelen in verschillende sectoren. Het kan gebruikt worden als brandstof voor vrachtwagens, schepen en vliegtuigen, waardoor deze transportmiddelen duurzamer worden. Daarnaast dient waterstof als grondstof in de kunstmest-, cement- en staalindustrie, waar het bijdraagt aan schonere productieprocessen. Bijdragen aan klimaatdoelen dus én energiezekerheid voor de regio.

Waarom staat waterstof onder druk?

Het kabinet presenteerde afgelopen week een plan, waarin het gebruik van waterstof minder aantrekkelijk wordt gemaakt. Volgens CDA-oppositieleider en Rotterdammer Henri Bontenbal dwarsboomt het kabinet groene ambities in de haven. "Een schande", noemt hij de plannen. "Dit is desastreus voor de groene-industriepolitiek." Ook havenwethouder Robert Simons noemt het plan “een grote tegenvaller” en Shell zegt dat het kabinet met dit plan de waterstofambities "de nek omdraait".