Artsen gaan zelf ongelukken met elektrische fietsen bijhouden
Artsen in onder meer het Radboudumc zijn geschrokken van het aantal ongelukken met fatbikes. In de eerste helft van dit jaar waren het er net zoveel als in heel 2023. Cijfers over of de slachtoffers een helm droegen, welke verwondingen ze hebben en hoe groot de schade is, ontbreken. Daarom gaan artsen vanaf vandaag een weeklang zelf bijhouden hoeveel gewonden er binnenkomen op de eerste hulp. Ze letten daarbij op alle e-bikers.
IC-arts bij het Radboudumc Tim Frenzel: "We willen beter weten hoe groot het probleem is. Dan kunnen we onze beleidsmakers informeren zodat we betere keuzes maken in hoe we deze ongelukken tegengaan. Daarom zijn we vanuit het Radboudumc, samen met VeiligheidNL en Artsen voor Veilig Fietsen, een initiatief gestart." Deze week wordt op 79 spoedeisende hulp-afdelingen in Nederland geteld hoeveel ongelukken er met een e-bike of fatbike gebeuren.
Getekend voor het leven
Fatbikes zijn razend populair, vooral onder jongeren. Sowieso zijn er tal van elektrische fietsen die soms ook kunnen worden opgevoerd zodat ze bijna net zo hard gaan als een brommer. De bestuurders hoeven geen helm te dragen en als er dan een ongeluk gebeurt, zijn de gevolgen vaak ernstig. "Hersenletsel kan onschuldig lijken, zoals bij een hersenschudding. Maar hersenletsel kan maken dat een jong iemand misschien niet meer naar feestjes kan of niet meer naar school kan omdat ze niet meer kunnen leren", zegt Frenzel.
Uit recente cijfers van VeiligheidNLblijkt dat meer dan de helft van de slachtoffers van ongelukken met fat-bikes kinderen zijn tussen de 10 en 14 jaar. Een kwart daarvan komt op de spoedeisende hulp terecht. Frenzel ziet het ook wel eens erger. "Dan is het dus zo erg dat je op een IC terechtkomt, of dat je er aan overlijdt. Je bent getekend voor het leven. Dit geldt voor iedereen, jong en oud."
Helm verlaagt risico met zestig procent
Ook landelijk is er al aandacht voor de elektrische fietsen en fatbikers. De Tweede Kamer wil een helmplicht voor fatbikers en een verbod op het gebruik van deze snelle elektrische fiets voor kinderen onder de 14 jaar. Maar volgens Frenzel moet er meer gebeuren: "Met het dragen van een helm verlaag je het risico op ernstig letsel met zestig procent. Vooral jongeren, ouderen en e-bikers zijn de risicogroepen voor ernstig hersenletsel. Daar boek je de meeste winst als je een fietshelm draagt."
Niet alleen jongeren op fatbikes en ouderen op een e-bike moeten een helm dragen, Frenzel wil dat het normaal wordt om een helm te dragen op een elektrische fiets. "Een aantal jaar geleden was het nog heel gek om een helm te dragen op de skipiste. Nu is het gek als je dat niet doet." Het zit hem dus vooral in gedrag. "Als we met z'n allen een drempel over kunnen dat het normaal gaat zijn om een helm te dragen dan is de grootste drempel verholpen", aldus Frenzel. Hij verwijst ook naar Thialf, waar op de schaatsbaan een helmplicht geldt.
Fatbike al langer punt van discussie
De fatbike is al langer punt van discussie, en dan vooral de opgevoerde variant. Zo wordt er overlast ervaren op straat. IC-arts Frenzel benadrukt wel dat het niet eerlijk is één doelgroep erop aan te spreken. "Voor elke leeftijd is er gevaar op zo'n snelle elektrische fiets en zijn de verwondingen ernstiger bij een val."
Een niet-opgevoerde fatbike gaat 25 kilometer per uur, net zo hard als een elektrische fiets. Maar door een paar aanpassingen kan een opgevoerde fatbike de 60 kilometer per uur aantikken.
Iedereen wil regels. De politiek, de artsen, maar ook de handelaren. Armando Muis verkoopt in zijn winkel in Doetinchem fatbikes en deed begin september een terugroepactie. "Het type V20 was te makkelijk om op te voeren met behulp van een code, dus zijn we een terugroepactie begonnen. We willen voorkomen dat onze klanten, vooral jongeren, te hard door de straten scheuren met de fatbikes omdat het redelijk wat overlast zorgt. Veiligheid vinden wij het belangrijkst." Toch zijn er weinig klanten die met de fiets zijn teruggekomen.
Fatbikes die terug worden gebracht krijgen een software-update, waardoor opvoeren een stuk moeilijker is. Maar uiteindelijk is alles - ook de e-bike - op te voeren zegt Muis. Hij wil graag kaders. "Nu zijn wij de dupe van te weinig regels." Over de helmplicht is hij sceptisch: "Waar laat je zo'n helm dan?"
Frenzel ziet ook dat het praktische aspect overheerst. Hij benadrukt dat het niet alleen een uitdaging is voor jongeren, maar ook voor volwassenen. "Ze kijken naar elkaar en samen kan je veranderen. Zo'n helm is handig voor iedereen en voorkomt bij iedere e-biker dus hersenletsel of erger."
Kijk naar een reportage:
Het Radboudumc heeft samen met andere partijen een convenant getekend waarin ze zich de komende drie jaar gaan inzetten voor fietshelmgebruik. De partijen die mee doen zijn een groot aantal ziekenhuizen, scholen en gemeenten. Benieuwd wie? Lees hier.