Katholicisme loopt terug, evangelisten zien hun kans

De kerk. In ieder gehucht in Limburg staat wel een exemplaar, herinnerend aan andere tijden waarin kerkbezoek gemeengoed was. Die tijd is voorbij. Al worden her en der nog altijd nieuwe kerken opgericht. Ook in Limburg, zoals RUACH Ministries in Sittard.

Het is donderdagavond net na half acht als voorganger Musa Haumahu de beamer aan de praat probeert te krijgen voor zijn wekelijkse klasje bijbelstudie. Ondertussen wordt er door de aanwezigen gekeuveld over het weer. Twee dames schuiven aan rechts vooraan. Ze vergelijken hun bijbels en welke uitgave het fijnst is.

Gezongen aftrap

Om 19:49 uur wordt de avond officieel gestart met lied en gebed. Onder begeleiding van gitaarspel van Haumahu zingt zijn 13-jarige zoon met zoetgevooisde stem een lied over de liefde van Jezus. Spiekend op zijn telefoon voor de tekst die ook achter hem op een groot scherm geprojecteerd is op de inmiddels werkende beamer. De acht bezoekers, allen twintigers en dertigers, zingen voorzichtig mee.

Succesvolle Bijbelstudie

RUACH is een kerkgenootschap opgericht door Haumahu na de coronaperiode. Met diensten op zondag en bijbelstudie voor jongvolwassenen op donderdag. Haumahu noemt ze met een gemiddeld bezoekersaantal van tussen de 10 en 20 personen een succes. “Jongeren die hier op vaste basis komen, nemen vrienden mee waardoor de groep groeit. Vandaag is het iets rustiger, het wisselt”, stelt Haumahu.

Evangelisch

Deze kerk is geen onderdeel van de katholieke kerk die in Limburg decennialang dominant en alomtegenwoordig was. Net als veel andere nieuwe christelijke uitingen en initiatieven zit RUACH in de evangelische hoek. Op het gebouw in de wijk Baandert waar de diensten zijn, prijkt het opschrift ‘Baptisten Gemeente’ uitgevoerd in ijzersmeedwerk. De evangelische stroming binnen het christendom wint aan populariteit. In Limburg vooralsnog mondjesmaat.

Christelijke evenementen

Landelijk springen met name grote evenementen in het oog. Denk bijvoorbeeld aan het grootste christelijke evenement: Opwekking. Liefst 75.000 gelovigen verzamelen zich dan tijdens het pinksterweekend in Biddinghuizen op het evenemententerrein dat ook gebruikt wordt door muziekfestivals Defqon.1 en Lowlands. Het evenement is al jaren uitverkocht.

Nederlands elftal

Ook elders duiken evangelische geloofsuitingen op. NOS berichtte deze zomer over de openlijke belijdenis van het geloof binnen het Nederlands elftal. Zeker 15 van de 26 selectiespelers van Oranje zijn zichtbaar religieus, het merendeel van de spelersgroep evangelisch christelijk. Waar de traditionele kerken vooral witte en veelal bezoekers op leeftijd bedienen, trekken de nieuwe evangelische kerken meer jongeren, met verschillende etniciteiten en uiteenlopende achtergronden.

Multi-etnisch

Dat is ook te zien in Sittard. In het voorstelrondje benoemen de bezoekers hun Armeense, Angolese, Congolese en Eritrese afkomst, maar onder hen zijn ook witte dialectsprekende Nederlanders. Voorganger Haumahu heeft Molukse roots. Ze vinden elkaar in hun christelijke geloof, zegt Jessie Severins (25) uit Echt. “Ik ben christelijk opgevoed en grootgebracht. Ook in een evangelische gemeente - dezelfde als Musa overigens. Toen hij hier zijn eigen kerk oprichtte, ben ik hem gevolgd. Ik probeer altijd te komen. Op zondag bij de dienst maar ook bij de bijbelstudie op donderdag als ik het haal met werk. Het brengt me veel. Vooral rust en liefde.”

Vrolijk en swingend

Kerkhistoricus Peter Nissen ziet de populariteit van evangelische stromingen toenemen in Nederland. Met name de laagdrempeligheid speelt daarbij volgens hem een belangrijke rol. “Onderzoek wijst dat ook uit. Voor vieringen is niet veel achtergrond nodig. Er zijn festival-achtige bijeenkomsten. Met vaak moderne muziek. Het is vrolijk, blij en het swingt. Je wordt daardoor makkelijk meegenomen. Dat is heel anders dan bij traditionele kerken met veel rituelen die je moet begrijpen. Dat vereist voorkennis, die je misschien hebt als je ouders je vroeger al meenamen. Maar die voor nieuwe instromers lastig is.”

Diepe vragen

Nieuwe instromer is Merdi Toko (23) niet. Ook hij is protestants-christelijk opgevoed en bezoekt al sinds zijn kinderjaren wekelijks een kerk. Hij noemt zichzelf een rustige jongen. Toko woont in het Brabantse Budel, maar reist voor RUACH graag de ruim 50 kilometer enkele reis naar Sittard. “Hier zitten veel jongens die ik ken en waar ik bevriend mee ben. Het voelt hier vertrouwd en daarom durf ik open te zijn en dingen te bespreken. Ik probeer antwoorden te vinden op diepe vragen waar ik moeite mee heb.”

Minder gelovigen in Nederland

Toch zijn Merdi, Jessie en de andere aanwezigen bij de bijbelstudie nog altijd een minderheid. Het aantal mensen dat zegt tot een geloofsgemeenschap te horen daalt al jaren. In 2023 gold dit voor 42 procent van alle Nederlanders van 15 jaar of ouder, zo blijkt uit cijfers van het CBS. In Limburg is dat getal hoger. Daar zegt bijna 70 procent van de mensen gelovig te zijn. Meer dan 60 procent is rooms-katholiek, maar slechts 6 procent van hen gaat daadwerkelijk naar de kerk op regelmatige basis. Veel minder dan protestanten of moslims.

Gemeenschapsgevoel

Dat de protestants-orthodoxe stroming voet aan de grond krijgt in Limburg in een periode van ontkerkelijking vindt kerkhistoricus Nissen niet vreemd. “Juist dat gemeenschapsgevoel zijn mensen misschien toch wel gaan missen. Vroeger was dat in ieder dorp bijna vanzelfsprekend. De pastoor maakte daar onderdeel van uit, die was erbij op de vereniging of de buurtactiviteit. En dan is de stap naar de kerk veel kleiner. Veel dorpen hebben niet eens meer een eigen pastoor. De kerk voelt daardoor verder weg."

Festivalisering van religie

Behalve de eerder genoemde laagdrempeligheid ziet Nissen binnen het evangelisme nog een andere ontwikkeling die veel mensen aantrekt. Namelijk dat de geloofsbeleving gevierd wordt op evenementen. Nissen: "We noemen dat de festivalisering van religie. Jongeren trekken meer naar die evenementen. Dat voelt als een warm bad en zorgt voor dat gemeenschapsgevoel."

Verbondenheid

Jessie Severins onderschrijft dat en stelt dat evenementen bijdragen aan verbondenheid. "Hier in Limburg is er eigenlijk niets, maar ik bezoek ook regelmatig evenementen in de Randstad. Daar kun je samen praten en ervaringen delen. Ook zie je dat het veel meer geaccepteerd is om je geloofsovertuiging te delen en ervoor uit te komen op sociale media."

Keerzijde

Ondanks dat warme bad waar volgers over spreken en de vele enthousiaste reacties van jongeren die er een plek vinden, zit er aan de stroming ook een keerzijde, stelt Nissen. "Het is allemaal happy, clappy. Er hangt bijna een sfeer van Noow de hendjes de lôch in. Maar zo gauw je moeilijke vragen stelt, wordt het minder. Evangelische bewegingen hanteren de Bijbel als het woord van God in letterlijke zin. Het is heel rigide. Dus als het gaat over genezing, moet je dat volgens hen letterlijk zien. Gelovigen die hier kritische vragen over stellen, lopen vaak vast en haken na een tijdje soms af. Of ze stromen door naar meer klassieke kerken waar een traditie is van theologie en nadenken over interpretatie van het geschreven woord.”

Koekjes en bijbelteksten

In Sittard wordt dat geschreven woord tot op detailniveau bestudeerd en van uitleg voorzien door Haumahu. Er wordt ingezoomd op de namen van God in de Bijbel en de betekenis ervan, en hoe je je als gelovige hiertoe kunt verhouden. Na anderhalf uur is er tijd voor pauze. Deelnemer Mihran heeft koekjes en iced tea meegenomen. Voordat gestart wordt met het tweede deel na de pauze wordt gebeden voor de ongelovige verslaggever. Iemand zegt te hopen dat hij God nog ooit mag voelen in zijn leven. Met een zegening wordt afscheid genomen. Vervolgens keert de aandacht terug naar de bijbeltekst op het grote scherm.