Plannen voor gasboring nog niet definitief van de baan: NAM heeft geitenpaadje

Op het eerste gezicht lijkt Ternaard duidelijkheid te hebben. Het kabinet maakte dinsdag bekend voorlopig geen vergunning af te geven voor gasboring op het Wad. Toch is het maar de vraag of het einde is van het slepende dossier.

De blijdschap van inwoners van Ternaard en omgeving, natuurorganisaties, protestclubs en regionale politici is begrijpelijk: zij zien de uitspraak van demissionair staatssecretaris Hans Vijlbrief van Mijnbouw als een overwinning op de route naar een definitief 'nee'.

Maar zover is het nog niet, want de Nederlandse Aardolie Maatschappij, de NAM, heeft nog een geitenpaadje gekregen. Slaagt de NAM er namelijk in met aanvullend onderzoek duidelijk te maken dat de schade aan het Wad binnen de perken blijft, dan kan Vijlbrief het licht voor gasboringen nog op groen zetten.

Al sinds 1991 wordt er gesproken over mogelijke gaswinning onder de Waddenzee bij Ternaard. Toen is er al eens een proefboring geweest. Het veld is toen niet in gebruik genomen, in tegenstelling tot velden bij bijvoorbeeld Moddergat, Lauwersoog en Blije.

4 tot 5 miljard kuub gas

Het Ternaarder gasveld is een van de 175 kleinere velden in Nederland waar de NAM een licentie voor heeft.

Er zit zo'n 4 tot 5 miljard kuub gas in. Dat is ongeveer 20 procent van wat Nederland ieder jaar aan gas gebruikt.

In 2016 maakte het mijnbouwbedrijf bekend toch gas te willen winnen onder de Waddenzee bij Ternaard. De vergunningsaanvrag daarvoor ging in 2021 de deur uit. Daarna begon het lange wachten op een antwoord van het ministerie van Economische Zaken.

Bij een bezoek aan Ternaard in september 2021 zei destijds demissionair minister Stef Blok van Economische Zaken dat hij geen goed nieuws had voor tegenstanders van gaswinning in de Waddenzee.

Als in de lopende procedure niets meer naar voren zou komen om de vergunning aan de NAM te weigeren, kon het boren doorgaan.

Geen nieuwe boringen Waddengebied

In de tussentijd kwam er in 2022 een nieuwe regering. In het regeerakkoord stond dat er voor het Waddengebied geen nieuwe boorvergunningen meer worden afgegeven. Maar de vergunning voor het veld bij Ternaard was toen al aangevraagd, en moest dus nog gewoon worden beoordeeld.

Lokale en regionale overheden waren al langer zeer kritisch op de plannen van de NAM. Zo spraken onder andere de provincie Fryslân, gemeente Noardeast-Fryslân en Wetterskip Fryslân zich uit tegen gaswinning bij Ternaard.

Bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen was ook een meerderheid van Friezen tegen gaswinning in het Waddengebied, zo bleek uit een enquête van Kieskompas.

De Tweede Kamer vroeg het ministerie in 2023 om te wachten met een besluit over gaswinning bij Ternaard tot na een conferentie van werelderfgoedcomité UNESCO.

Kritisch rapport UNESCO

Die organisatie was in een rapport zeer kritisch. Het Waddengebied is sinds 2009 Werelderfgoed, maar de Waddenzee dreigt de status van UNESCO Werelderfgoed te verliezen als Nederland doorgaat met gas- en zoutwinning.

UNESCO wil niet dat de gaswinning bij Ternaard doorgaat een heeft zorgen over de zoutwinning onder de Waddenzee. Ook oliewinning en de aanleg van kabels vormen gevaar voor de natuur, stond in het rapport.

Door de mijnbouw kan de bodem onder het Wad verzakken. Tel daar de zeespiegelstijging bij op, en dan kan de Waddenzee zijn unieke kenmerk verliezen: het droogvallen bij eb.

Twee dagen na het rapport van UNESCO kon de NAM niet langer wachten. Het bedrijf stelde de verschillende overheden en overheidsinstanties, die betrokken zijn bij de mogelijke gaswinning, in verzuim.

Omdat daar geen reactie op kwam, kwam de zaak in januari van dit jaar voor bij de Raad van State. Bij de behandeling in Den Haag was iedereen het er wel over eens: of je nu voor of tegen de gaswinning bent, er moet duidelijkheid komen, vooral ook voor de inwoners van het dorp.

(Geen) duidelijkheid

Die duidelijkheid leek er ook te komen met de uitspraak van de bestuursrechter. Voor 1 april moest er een beslissing van het ministerie liggen in het dossier-Ternaard.

Met de uitspraak van staatssecretaris Vijlbrief dinsdagavond, dat de NAM voorlopig geen gas mag winnen bij Ternaard, komt die duidelijkheid er nog steeds niet.

Want als uit aanvullende gegevens van het mijnbouwbedrijf blijkt dat de winning geen nadelige gevolgen voor de Waddenzee heeft, kan er mogelijk toch nog toestemming komen.

Vijlbrief gaat de Raad van State dan ook vragen om uitstel van de beslistermijn. En daarmee blijft de spanning voorlopig nog in het dossier-Ternaard.