Waarom boeren in Montfoort nog steeds uitbreiden: ‘Zonder nieuw beleid uit Den Haag kan iedereen z’n gang gaan’
Stikstofreductie en de inkrimping van de veestapel, het zijn termen die regelmatig voorbij komen. Je zou dan ook verwachten dat er steeds meer boeren stoppen en dat agrarische bedrijven in ieder geval niet uitbreiden. Toch gebeurt dat wel. Onder andere in Montfoort, waar verschillende boerderijen juist stallen bijzetten.
"Als je daar kijkt dan zie je een uitbreiding, waar die kraan staat." We zijn op pad met Progressief Akkoord-raadslid Paul Pennarts. We rijden met hem mee door het buitengebied van Montfoort. "Een klein stukje verderop wordt er ook nog een stal gebouwd, daar kunnen we even naartoe."
We stappen uit op de Cattenbroekerdijk waar je het dorpje Linschoten (ook gemeente Montfoort) op een paar honderd meter kan zien liggen. "Hier zie je dus een 'varkensflat' staan", vertel Pennarts. "In deze stal met twee lagen komen straks 18.000 varkens te zitten, dat waren er 12.000."
Regels uit Den Haag
"We maken ons zorgen over de uitstoot van dit geheel. Zeker in het licht van de discussie die de afgelopen jaren is gevoerd over de reductie van de veestapel. Dan is het voor ons als gemeenteraad, maar ook vanuit het college, onbegrijpelijk dat dit plaatsvindt."
Pennarts weet van zo'n vier boeren in de gemeente Montfoort dat ze stallen aan het uitbreiden zijn. En ook op andere plekken in de provincie bouwen veehouders nog steeds bij. Als gemeenteraadslid probeert Pennarts daar wat aan te doen, maar eigenlijk kan hij niet zoveel. "Ik ben gebonden aan beleid dat al staande is. Doordat er vanuit Den Haag geen nieuw beleid komt, kan iedereen binnen de kaders z'n gang gaan. Dat betekent dus dat boeren gewoon uit kunnen breiden."
Meer ruimte, meer melk
Eén van die boeren die momenteel bijbouwt is Harry Lekkerkerker uit Montfoort. "Dit is de emissievrije vloer en daar wordt een mestschuifrobot geïnstalleerd." Lekkerkerker leidt ons rond in de nieuwe stal aan de Willeskop die in aanbouw is. De 150 koeien die hij nu heeft, hebben straks meer ruimte waardoor ze ook productiever zijn. Ze geven meer melk dus. Van die melk wordt uiteindelijk kaas gemaakt. "We hebben de oude stal al 32 jaar en hij zit gewoon vol en wij waren toe aan een volgende stap, ik heb ook een opvolger."
Inkrimping veestapel
In eerste instantie komen er geen extra koeien bij. Lekkerkerker spreekt dan ook liever niet van een uitbreiding, zeker niet als je kijkt naar het grotere plaatje. Het aantal dieren dat boeren hebben, neemt alleen maar af, zegt hij. "Elk jaar stopt ongeveer 10 procent van de boeren. Aan deze weg bijvoorbeeld heeft de helft van de boeren boven de 50 geen opvolger. De bedrijven die wél blijven, groeien wel, maar dat is beperkt. Maar de hele veestapel krimpt."
Als boeren uit willen breiden moeten ze ruimte kopen die een andere boer achterlaat. "Wij hebben al vier bedrijven overgenomen die gestopt zijn." Daarbij wordt 10 procent 'afgeroomd'. Dat betekent dat degene die een boerenbedrijf met 100 koeien overneemt, zelf maar 90 koeien extra mag houden.
Drie ton investeren
Het totaal aantal stuks vee neemt dus af, zegt Lekkerkerker, in plaats van dat er dieren bijkomen. Toch blijft het raadslid Pennarts zorgen baren. Hij ziet het ene na het andere boerenbedrijf uitbreiden. En dat heeft een grote impact op het buitengebied. "Zo'n varkensflat op een steenworpafstand van het dorpje Linschoten, de vraag is of je dat moet willen."
Pennarts snapt dat boerenondernemers kansen zien en die aangrijpen om geld te verdienen. "En het is ook niet zo dat ik de boer dwars wil zitten, maar er is gewoon een ontwikkeling die op ons afkomt, laten we dan proberen daar op te anticiperen met elkaar. Ik kan me voorstellen dat als je een paar ton investeert in een nieuwe stal en over drie jaar wordt er gezegd: jammer dan. Ja, dat wil je als boer natuurlijk wel van tevoren weten."
Slimme boeren
Het raadslid pleit er dan ook voor dat er veel meer gesproken wordt met de omgeving over hoe het buitengebied ingericht moet worden. Hij hoopt op duidelijkere regels vanuit Den Haag en een slagvaardigere lokale overheid die uitbreidingsplannen juist kan beoordelen.
Dat laatste is belangrijk, vindt Pennarts. "Boeren zijn vaak veel slimmer dan lokale overheden. Ze kennen de regels heel goed en weten precies aan welke knoppen ze moeten draaien om een plan voor uitbreiding er doorheen te krijgen. Gemeentes zouden ruimte moeten vrijmaken om eigen onderzoek te doen."
Risico's
Ondertussen wordt er op het erf van boer Lekkerkerker doorgebouwd. Over een maand moet de nieuwe stal af zijn. Bang dat de spelregels de komende jaren ineens veranderen en hij de stal noodgedwongen af moet breken is hij niet. Lekkerkerker ziet de toekomst eigenlijk wel positief in.
"Tuurlijk bestaat er een risico, maar dat is in elke sector zo. Elke ondernemer heeft risico's. Daarbij, er zijn zoveel boeren die stoppen dat er altijd ruimte blijft voor boeren die willen doorgaan. En er blijft veel vraag naar mijn producten, want ik hoor iedere keer van mijn afnemer: kun je niet meer kaas komen brengen?"