‘Gemeente Deventer speelt dubieuze rol in dossier asfaltcentrale’

Hoewel er naar buiten toe wordt beweerd dat de gezondheid van inwoners hoog in het vaandel staat, lijkt het erop dat er achter de schermen bij de gemeente Deventer andere prioriteiten zijn. Dat is de conclusie van twee inwoners, de broers Jongeneel, uit gesprekken die zij met ambtenaren voerden over de asfaltcentrale aan de rand van de binnenstad. "We vinden de opstelling van de gemeente een hele slechte zaak en daarom willen we hier ruchtbaarheid aan geven."

Jascha Jongeneel (37 jaar), de jongste van de twee broers, woont in de Rivierenbuurt, hemelsbreed op 800 meter afstand van de asfaltcentrale in Deventer. Broer Louis (44) woont nu niet meer in de buurt van de asfaltcentrale. maar geeft aan dat de onmiskenbare chemische teerachtige geur afkomstig van de asfaltfabriek meer dan eens zelfs op hemelsbreed meer dan 5 kilometer afstand te ruiken is. Beide heren maken zich zorgen over de schadelijke rook uit de ovens op industrieterrein Bergweide.

'Er klopt het één en ander niet'

Jascha kreeg onlangs een dochtertje Elin. Zijn eerste spruit deed hem nadenken over de omgeving waarin ze opgroeit. Omdat hij door de vaak zeer penetrante stank regelmatig wordt herinnerd aan de nabijheid van de asfaltcentrale, bezocht Jascha al raadsvergaderingen en een informatieavond van de gemeente. Eerst werden die avonden georganiseerd door AsfaltNu zelf, later nam het gemeentebestuur die taak op zich.

"Het maakt niet uit wie het verhaal brengt, als je goed luistert klopt er het één en ander niet. Want hoe kan het zijn dat zo'n bedrijf elke keer maar weer het voordeel van de twijfel krijgt terwijl het toch al jaren een notoire wetsovertreder is?"

Ook oudere broer Louis heeft zich uitgebreid verdiept in de informatie van de gemeente, meetrapporten en onderzoeken over de (schadelijke) uitstoot van asfaltcentrales. "Als je ziet wat dat bedrijf uit de schoorsteen gooit, dat is niet oké. Benzeen bijvoorbeeld is toch echt kankerverwekkend, de Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) én het RIVM zijn er beiden duidelijk over dat er geen veilige grenswaarde is voor benzeen. Waarom bagatelliseert de gemeente die giftige uitstoot dan? Waarom tolereren we hier dat een bedrijf al jaren die rommel in de lucht over de stad verspreidt?"

AsfaltNU heeft in antwoord op toenemende klachten uit de omgeving en de metingen naar milieu-overschrijdingen onlangs een actief koolfilter bij de schoorsteen geïnstalleerd, die de ergste verontreiniging uit de lucht moet halen. Voor dat filter is een vergunning aangevraagd bij de gemeente die daar binnenkort over oordeelt.

In het onderzoek van Louis en Jascha stuitten zij op een rapport uit de bouwsector zelf. Daarin is uitgebreid onderzocht wat de oorzaak is van verhoogde benzeenuitstoot bij de productie van asfalt zoals dat ook bij de asfaltcentrale in Deventer normoverschrijdingen veroorzaakt. "Daarin lezen we toch duidelijk dat zo'n filter helemaal nog niet zo effectief is als de gemeente beweert", zegt Louis Jongeneel.

Regelmatig meten

"Uit metingen bij centrales in Den Bosch en Bergen op Zoom, waar al een actief koolfilter in werking is, zijn opnieuw normoverschrijdingen van onder meer benzeen vastgesteld. Dat bewijst dat ook een actief koolfilter geen enkele garantie geeft dat er geen normen meer overschreden worden."

Bouwend Nederland stelt zelfs dat de manier waarop er op dit moment op de uitstoot van benzeen gecontroleerd wordt niet afdoende is en er frequent gemeten moet worden.

Gemeente trekt zich terug

De broers lezen nog meer rapporten en onderzoeken die het verhaal alleen maar bevestigen. Ze zien ook dat de gemeente Deventer juist een terugtrekkende beweging maakt, als het gaat om de controles op de uitstoot van de fabriek. Wethouder Walder wil die metingen namelijk overlaten aan het bedrijf zelf.

De broers Jongeneel vinden dat de controle op overtredingen bij de gemeente moet liggen. "Het gemeentebestuur is verantwoordelijk voor de gezondheid van zijn inwoners, maar die taak nemen ze nu niet serieus door te vertrouwen op de overlastgever."

En dus besluiten de broers bij de gemeente bezwaar te maken tegen de vergunningverlening voor het actieve koolfilter. Dat bezwaarschrift levert een uitnodiging op voor een persoonlijk gesprek in het gemeentehuis. En wat zij daar ondervonden heeft hen zo verbaasd, dat ze er nu bij RTV Oost mee naar buiten komen.

'In strijd met de wetgeving'

Terwijl Jascha's vriendin Sanna de kleine Elin naar boven brengt schuift Jascha zijn stoel nog maar eens aan aan de keukentafel. In zijn stem is te horen dat hij zich opnieuw kan opwinden. "Dat gesprek in het stadhuis werd geen gesprek, maar vooral een discussie waarbij niet zozeer de vertegenwoordigers van de asfaltcentrale, maar vooral de gemeente loodrecht tegenover mijn broer en mij kwam te staan. Er zijn zeer opmerkelijke uitspraken gedaan door de vertegenwoordigers van de gemeente Deventer. Uitspraken die niet rijmen met de wetgeving en niet rijmen met de communicatie van de gemeente naar de burgers toe."

Broer Louis vindt de ervaringen uit het gesprek zo kwalijk dat hij zijn broer voorstelde om RTV Oost te bellen. Wat hen vooral verbaasd, is hoe laconiek de gemeente om lijkt te gaan met potentiële overschrijdingen van de wettelijke gezondheidsnormen. Jascha: "Eén van de ambtenaren gaf zelfs aan dat een paar uurtjes overschrijding van de uitstootnormen niet problematisch was."

'Wij moeten het maar geloven'

Louis Jongeneel vult aan: "Het geplaatste koolfilter geeft geen aantoonbare garanties dat de uitstoot binnen de norm blijft en het onderzoek naar de werking van het filter rammelt. Het filter is door AsfaltNu zelf ontwikkeld en getest en er is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor de bewering dat het filter schadelijke stoffen dusdanig filtert dat er geen normen meer overschreden worden."

Louis stoort zich eraan dat AsfaltNU en de ambtenaren wel willen laten geloven dat het filter werkt. Dat de productieomstandigheden tijdens metingen op normoverschrijdingen beïnvloed kunnen worden door de medewerkers van de asfaltcentrale is in het gesprek ook erkend", zegt Jascha. "Echt stuitend dat ze denken dat de inwoners dit allemaal wel zullen geloven."

Tijdstip metingen vooraf bekend

Louis: "De metingen worden namelijk vooraf aangekondigd en vergen ruime voorbereiding. Uit de meetrapporten blijkt dan ook dat er tijdens metingen nooit op de volledige capaciteit en vaak met een lagere trommeltemperatuur geproduceerd wordt. Produceren op verlaagde productiecapaciteit en met een lagere trommeltemperatuur zijn juist omstandigheden die aanbevolen worden en ook als tijdelijke maatregelen genomen zijn om normoverschrijdingen te verminderen. Zelfs bij deze tijdelijke maatregelen werden er nog normen overschreden. En het ergste is wel dat de tijdelijke maatregelen na plaatsing van het actieve koolfilter opgeheven zijn en de gemeente minder wil gaan meten."

In het gesprek is de broers Jongeneel uitgelegd dat de asfaltcentrale zelf metingen moet uitvoeren en de resultaten regelmatig moet delen. Volgens Jascha en Louis gaven de medewerkers van AsfaltNU hierop aan dat de metingen die zij uitvoeren op onder meer de uitstoot van benzeen slechts indicatief en dus niet betrouwbaar zijn.

Verantwoordelijk gemeentebestuur

Jascha vindt de manier waarom de gemeente zich in dit dossier manifesteert zeer kwalijk. Hij kan zich oprecht opwinden over hoe de verantwoordelijk wethouder Economie zich tijdens de laatste informatieavond uitliet over de bewoners van de Rivierenbuurt. "Dat deel van de discussie ging over de nieuwe atlas voor de volksgezondheid, waarin je op wijkniveau kunt zien hoe de gezondheid van de Nederlander is. Daaruit blijkt dat er bovengemiddeld veel mensen met kanker wonen in de Rivierenbuurt in Deventer."

Jascha: "De wethouder deed dat wel heel makkelijk af met een opmerking dat in die wijk ook meer gerookt wordt. Schandalige opmerking en tekenend voor zijn denkniveau. Het zou juist reden moeten zijn om extra aandacht aan die wijk te besteden. Het probleem op deze manier wegzetten is wel heel makkelijk en dus maak ik me serieus zorgen. In hoeverre mag ik nog vertrouwen op het gezond verstand van het gemeentebestuur van mijn stad? Staan zij wel of niet voor de volksgezondheid van haar inwoners?"

Slager keurt eigen vlees

Het meest opvallende van de punten die de broers op tafel leggen, is dus dat de gemeente eventuele overschrijdingen van de uitstootnorm door de asfaltcentrale voor lief lijkt te nemen. En daarnaast dat de slager z’n eigen vlees keurt keurt door toe te staan dat AsfaltNU zelf de werking van het filter testen en metingen uitvoert.

De broers Jongeneel vinden dat er met de houding van de gemeente een zeer onwenselijke situatie is ontstaan. "En daarbij is het ook gewoon een onwettelijke situatie. Dat dit doelbewust gebeurt in mijn stadje, daar schrik ik wel van."

Reactie gemeente

RTV Oost heeft de verantwoordelijk wethouder Walder om een reactie gevraagd: "Ik herken mij beslist niet in dit beeld. De uitstoot van de asfaltcentrale ligt bij mij onder het vergrootglas. Er is in Deventer geen bedrijf dat zo streng gecontroleerd wordt als de asfaltcentrale. We controleren intensief en onaangekondigd. Bij de kleinste overschrijding leggen we een dwangsom op van 40.000 euro en die kan nog behoorlijk oplopen. Zo’n dwangsom is recent nog opgelegd. Of die nieuwe filter effectief is, dat zal blijken uit de metingen die de Omgevingsdienst in onze opdracht begin september heeft uitgevoerd, we gaan het zien."

Volgens Walder doet de Omgevingsdienst IJsselland de metingen en dat is tegenstrijdig met de informatie die Jascha en Louis in het gesprek met de gemeente ambtenaren kregen. Ook als het gaat om de risico's van benzeen hebben de broers Jongeneel andere informatie dan de wethouder claimt.

Wethouder Walder: "Over de gevolgen van uitstoot van PAK's en benzeen op de gezondheid van mensen hebben wij ons laten adviseren. In het GGD-advies is geconcludeerd dat er geen verhoogd gezondheidsrisico is in omliggende woonwijken."