Rapport na rapport, maar dit moet een verschil maken bij Tata Steel
Tata Steel-directeur Hans van den Berg verantwoordt zich vandaag in de Tweede Kamer over de aanhoudende vervuiling in de regio, ondanks allerlei maatregelen op het bedrijfsterrein. Dat was namelijk de conclusie van een RIVM-rapport over Tata Steel en gezondheid van de afgelopen tijd. Het laatste rapport daarover was van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Dat moet nu écht een verschil gaan maken. "De Onderzoeksraad heeft ons verteld dat die geen genoegen neemt met halfbakken reacties."
Dat zegt Antoinette Verbrugge, al jaren een betrokken burger uit Wijk aan Zee, onder de noemer Gezondheid op 1. "Als de provincie of het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat niet concreet genoeg wordt in hun reactie, dan blijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid zich erin vastbijten. Dat hebben ze ons beloofd, en ik geloof ook dat dat zo is."
Omwonenden zoals zij waren de eersten die de conclusies van het rapport van vorige week te horen kregen. Dat is logisch, want de raad is er als onafhankelijke organisatie die vooral opkomt voor burgers, die door een machtige overheid, groot bedrijf of falend systeem klem komen te zitten.
Tekst loopt verder.
De conclusies van de Onderzoeksraad waren niet misselijk. Tata Steel en andere grote bedrijven doen te weinig om hun uitstoot tot gezonde propporties terug te brengen. En de overheid heeft niet de kunde of kennis om de burger daartegen te beschermen. Pas als burgers in actie komen doet de overheid dat ook. Verbrugge: "Dat was erkenning voor wat anderen en ik al jaren zeggen."
Ironisch genoeg staat er ook in het OVV-rapport dat eerdere RIVM-gezondheidsrapporten geen aanleiding voor de provincie waren om Tata's uitstootlimieten bij te (kunnen) stellen. In die rapporten wordt Tata Steel door zijn uitstoot bijvoorbeeld genoemd als hoofdschuldige voor een verhoogde kans op kanker en hersenontwikkelingsschade in de IJmond.
Waarom nu wel?
Maar waarom zou dit rapport dan wél een verschil maken? "Als wij een rapport maken, hebben alle partijen die wij aanbevelingen doen de plicht binnen zes maanden te reageren", zegt een woordvoerder van de Onderzoeksraad. Dat zijn Tata Steel, de provincie en het Rijk.
Dat vertelden ze vorige week ook aan Verbrugge: "En die reacties moeten wel houtsnijden, anders neemt de Raad daar geen genoegen mee." De onderzoeksraad kan ook een nieuw onderzoek instellen als de antwoorden ze niet bevallen. Dat is anders dan bij de RIVM-rapporten. Die uitkomsten worden alleen ter informatie aangeboden.
Tekst loopt verder.
Volgens milieugedeputeerde Jeroen Olthof is de goede weg wel al ingezet voor een schonere omgeving rond Tata Steel. "Dat noemt de Onderzoeksraad ook. Sinds ongeveer 2020 is er wel een andere weg ingeslagen dan daarvoor, toen de provincie te weinig gedaan heeft."
Hij zegt dat de provincie ook al bezig is Tata Steel steviger aan te pakken. "Als we rechtszaken over vergunningen van Tata Steel verliezen, zijn we op de goede weg, dan zoeken we de grenzen op van ons toezicht. Er loopt nu een rechtszaak van Tata Steel tegen ons cameratoezicht op de Kooksfabriek 2. Nou, laat de rechter maar besluiten", zegt Olthof.
Voorzichtiger over kooksfabriek
Maar met een algemene sluiting van die fabriek, die steeds vaker ter sprake komt, is hij ondanks eerdere uitspraken weer voorzichtiger. Vorig jaar zei hij dat hij er veel voor voelt de vervuilende kooksfabriek 2 te laten sluiten, als de lopende reeks boetes voor vervuiling van die fabriek aan z'n eind komt. Dat zou best wel eens binnen een jaar, of twee, zo kunnen zijn.
Daar komt Olthof nu weer een beetje op terug: "Voor de zomer moet een onderzoek van de provincie klaar zijn om te kijken of daar juridisch gezien genoeg onderbouwing voor zou zijn." Volgens hem bestaat er geen vooraf bepaald protocol dat bijvoorbeeld zegt: 'na drie last onder dwangsommen moet een fabriek dicht.'
Het is volgens Olthof nog steeds aan het Rijk en de EU om de regels zo aan te passen dat hij een stok heeft om mee te slaan. Maar in een reactie van het ministerie van I&W wijst die weer terug: "De provincie Noord-Holland kan zo scherp mogelijk vergunnen binnen de kaders van de Europese en nationale normen voor emissies van stoffen en maximale concentraties in de lucht."
Het is de vraag of de Onderzoeksraad voor Veiligheid over een half jaar genoegen neemt met die antwoorden. In het rapport van vorige week staat woord voor woord: "Het Ministerie van I&W en de provincie Noord-Holland zijn weliswaar gaan samenwerken via onder andere het plan van aanpak Tata Steel, maar wijzen naar elkaar als het gaat om het nemen van actie."
Hans van den Berg in de Tweede Kamer
Het is ondertussen dus alweer één OVV-rapport en drie weken geleden dat het RIVM concludeerde dat er eind vorig jaar nog precies even veel giftig grof stof in de IJmond neerdaalt als in 2020. Daarvoor moet Tata-directeur Hans van den Berg zich vandaag verantwoorden. Maar ook het OVV-rapport zal waarschijnlijk niet onbesproken blijven.