De kerk en het slavernijverleden: "Woestmakend en schaamtevol"

Dominee Jeroen Sytsma uit Zwolle maakt het niet mooier dan het is: "De kerk zat tot aan zijn nek in de slavernij. Het is jarenlang verzwegen, het wordt tijd dat we het hardop zeggen in onze kerk." Daarom is vanavond in zijn kerk, de Koningskerk in Zwolle, een symposium over de kerk en het slavernijverleden.

"Het kwaad benoemen, dat is wat we willen doen met dit symposium", zegt Jeroen Sytsma. "Mensen moeten zich bewust worden van de kwalijke rol die niet alleen de Nederlandse regering en de VOC en WIC hadden in de slavernij, maar ook de kerk. De plantagehouders, de opkopers, de kapiteins, ze waren bijna allemaal gerespecteerde leden van de toenmalige Nederlands Gereformeerde kerk."

Kerkslaven

En de betrokkenheid gaat nog veel verder: 'Predikanten reisden mee op de schepen, bestuurders van de VOC of WIC hadden ook hoge functies in de kerk, Nederlandse dominees hadden tot slaafgemaakten in bezit, en er waren zelfs 'kerkslaven', die in Nederlandse kerkgebouwen aan het werk werden gezet."

Het wil er bij Jeroen niet in dat de bevolking van Nederland niet op de hoogte was van de mensonterende slavenhandel: "Het is honderden jaren doorgegaan, Nederland is er rijk mee geworden en de slachtoffers daarvan deden er niet toe. Kritiek hierop was echt heel, heel zeldzaam."

De mensen die nu leven hebben geen schuld aan wat er vroeger is gebeurd. Maar het moet wel benoemd worden, vindt Jeroen. Hij wil de bezoekers van het symposium ook een spiegel voorhouden: "Die mensen geloofden in dezelfde Heer Jezus, terwijl ze ook tot zo'n groot kwaad in staat waren. Hoe kijken mensen over honderd jaar naar ons, waar staan wij nu bij en kijken we naar, zonder in te grijpen?"

Historisch besef

Belangrijk doel van vanavond is het vergroten van kennis en historisch besef rond het slavernijverleden. Een van de sprekers is Barbara Esseboom. Zij is erfgoedonderzoeker en ook nauw betrokken bij de herdenkingen van het slavernijverleden. Daarnaast is er een lezing van Alex van Stipriaan. Hij was hoogleraar Caribische geschiedenis en expert op het terrein van de trans-Atlantische slavenhandel.

Organisator van het symposium Doriet Begemann wil daarnaast vooral ook de verbinding zoeken en het gesprek aangaan: "Heel lang waren het aparte werelden. Ik durf zelfs te stellen dat een deel van de kerkgangers nog nooit echt gesproken heeft met iemand van kleur. Er is zoveel onwetendheid. We willen niet focussen op de verschillen, maar op wat ons bindt."

Herdenkingsjaar

Het symposium sluit aan bij het Herdenkingsjaar Slavernijverleden, dat duurt van 1 juli 2023 tot 1 juli 2024. Dit jaar is het precies 150 jaar geleden dat de slavernij in Nederland werd beëindigd.

Het symposium begint vanavond 19 uur in de Koningskerk aan de Landsheerlaan 5 in Zwolle. De toegang is gratis, maar reserveren is wel noodzakelijk. De bijeenkomst is te volgen via een livestream. Ook vanuit Suriname en de Antillen is er veel belangstelling voor het symposium.