Zeeland is blij met extra miljoenen voor drugsbestrijding, maar vraagt ook om meer steun van Rotterdam

De strengere aanpak tegen de drugscriminaliteit in de Rotterdamse haven heeft niet alleen zijn weerslag op Antwerpen, maar ook op kleinere zeehavens zoals Vlissingen, Terneuzen en Moerdijk. Waar vorig jaar het aantal vangsten en arrestaties in Rotterdam daalde, steeg dat juist in Zeeland-West-Brabant. De burgemeester van Borsele maakt zich zorgen en doet een oproep aan zijn collega Ahmed Aboutaleb: “Kom eens op de koffie, we hebben elkaar nodig.”

Gerben Dijksterhuis is niet alleen burgemeester van Borsele, maar ook voorzitter van de Havendriehoek Zeeland-West-Brabant. Hierin werken de gemeenten Borsele, Terneuzen, Vlissingen en Moerdijk samen met de havenbedrijven, politie, douane, marechaussee en justitie om de ondermijning in de zeehavens te bestrijden. We spreken hem op zijn kamer, samen met de districtschef van de politie Zeeland: Joost Manusama.

Aanleiding voor het gesprek zijn de recente drugsjaarcijfers waarbij sprake lijkt van een verschuiving van de drugsproblematiek naar het zuiden. In Rotterdam onderschepte het zogeheten Hit And Run Cargo (HARC)-team vorig jaar immers bijna 47.000 kilo cocaïne. Beduidend minder dan in het recordjaar 2021 toen ruim 72.000 kilo in beslag werd genomen. In de haven van Antwerpen werd juist meer cocaïne gevonden: 110.000 kilo tegen ruim 90.000 in 2021.

Voor de regio Zeeland/West-Brabant zijn de getallen kleiner, maar toch ook gestegen. In de haven van Vlissingen verdubbelden ze van 2100 kilo naar ruim 4100 kilo. Districtschef Manusama spreekt zelfs over 10.000 kilo, als twee grote drugsvangsten in Duitsland meegeteld worden die via Vlissingen/Borsele werden aangevoerd.

“Maar cijfers zeggen niet zoveel,” nuanceert hij. “Voor criminelen zijn Antwerpen, Zeeland, Moerdijk en Rotterdam een gezamenlijk knooppunt in de internationale cokehandel. Zij zien de hele Delta als één groot logistiek gebied. En ze kiezen per keer de plek waar op dat moment de mogelijkheid zich voordoet.”

[image:]

Fruithaven Vlissingen-oost

We zoomen in op Vlissingen-Oost, omdat dit de meest kwetsbare haven is in Zeeland-West-Brabant. De fruithaven is weliswaar veel kleiner dan die in Rotterdam of Antwerpen, maar kan net zulke grote schepen verwerken. Daarmee is het een interessante zeehaven voor rederijen uit het buitenland en is het een economische motor voor de hele regio.

De toegangspoort ligt ruim tien minuten buiten het centrum van Vlissingen. Vrachtwagens nemen op snelweg A58 afslag 39 en rijden door de kale Zeeuwse polder naar Havennummer 4444. Hier in de Bijleveldhaven komen vijf tot zeven keer week de lijndiensten uit Zuid- en Midden-Amerika aan. Ze leveren vooral Chiquita-bananen aan Lineage (voorheen Kloosterboer) en vruchtensappen en exotisch fruit aan Zoomweg Zeeland Coldstore (ZZC).

De bedrijven zijn afgezet met hekwerken en slagbomen. Camera’s houden ongenode gasten in het vizier. Vrachtwagenchauffeurs ontspannen bij een truckstop met friet en jukebox of koken achterin de wagen hun avondmaal op het parkeerterrein met portacabin-wc’s.

Al in oktober 2020 concludeerde TNO dat in deze haven de criminelen teveel invloed hebben gekregen. Corrupte havenarbeiders bleken nauw betrokken bij smokkelpraktijken. Er was onvoldoende toezicht en te weinig kennis en capaciteit om de drugscriminaliteit te bestrijden.

De uitslag van het onderzoek was geen verrassing voor de twee handhavers. “De focus ligt vanuit het Rijk vooral op Rotterdam en dat is op zich logisch omdat het een groot en dichtbevolkt gebied is. Maar ik denk dat wij in aantal kilometers kade misschien wel net zo groot zijn als de haven van Rotterdam. En toch is de bezetting en aanpak hier anders georganiseerd,” zegt de burgemeester.

Afgelegen en anoniem

Hij merkt dat de toenemende druk op de criminaliteit in de Rotterdamse haven zijn weerslag heeft op de havens van Vlissingen/Borsele en Terneuzen. Door de afgelegen ligging, de anonimiteit en de beperkte bezetting bij politie en douane is zijn regio extra aantrekkelijk voor criminelen.

“Gelukkig werken we goed samen met de douane, marechaussee en de zeehavenpolitie uit Rotterdam,” zegt districschef Manusuma. “En natuurlijk staat de kade hier vol als er een incident is. Maar normaal gesproken moeten we het doen met een beperkt aantal douane- en politieauto’s. Dat maakt ons kwetsbaar.’’

Mainport Zeehavens Zeeland-West-Brabant

De burgemeester heeft als voorzitter namens de Havendriehoek het TNO-rapport aangegrepen om bij de minister van Justitie en Veiligheid aan te dringen op meer mensen en middelen. Hij kreeg deels zijn zin. Het gebied is aangewezen als Mainport Zeehavens Zeeland-West-Brabant en de regio krijgt jaarlijks 4 miljoen euro extra voor de bestrijding van de drugscriminaliteit.

Noem Zeeland-West-Brabant daarom geen ondergeschoven kindje, waarschuwt de burgemeester van Borsele. “Ik wil niet ontevreden overkomen We zijn blij dat we eindelijk kunnen investeren in preventie, handhaving, informatie-uitwisseling en opsporing. We hadden eigenlijk 10 miljoen euro gevraagd om meer vaart te kunnen maken. Maar één stap is ook een stap. Het is wat ons betreft een groeimodel.”

Weerbaarheid havenmedewerkers

Het geld gaat naar de uitbreiding van de politie, projecten om de weerbaarheid van havenmedewerkers te vergroten, meer cameratoezicht, betere databeveiliging en meer samenwerking tussen bedrijven en overheden.

“De hele infrastructuur rondom de haven wordt aangepakt. Er komen hogere hekken, biometrische toegangspoorten et cetera. Allerlei maatregelen moeten ervoor zorgen dat het steeds lastiger wordt om hier foute spullen te komen halen.”

Dit voorjaar start er ook een havenpolitieteam, naar Rotterdams voorbeeld. Daarbij worden tientallen agenten speciaal ingezet voor toezicht, handhaving en bestrijding van ondermijnende criminaliteit in de haven. "Zij gaan nauw samenwerken met medewerkers van de douane, marechaussee en de havenbedrijven. Er is al een 'intelligenceteam' dat beelden en informatie met elkaar deelt zodat we van elkaar weten wat er speelt.”

In het verleden heeft de burgemeester de ambitie uitgesproken om in 2030 een drugsvrije haven te hebben. “Dat mag ook 2031 zijn,” lacht hij nu. De nuancering getuigt van realisme, want de criminelen verzinnen steeds weer nie

uwe smokkelmethoden. En daarom klinkt er tussen de hoopvolle woorden over de nieuwe aanpak ook zorg en kritiek. En die is met name gericht op de burgemeesters van Rotterdam en Antwerpen.

Hij ziet hoe Ahmed Aboutaleb en Bart de Wever steeds nauwer optrekken in de strijd tegen de drugsciminelen. Ze lijken daarbij de kleinere zeehavens soms te vergeten, stelt de burgemeester. ”Iets meer betrokkenheid bij de regio zou wel wenselijk zijn, want we hoeven het wiel hier niet opnieuw uit te vinden. En het heeft geen zin om op een of twee plekken hard in te zetten om het vervolgens op een andere plek te zien terugkomen.”

En zo blijkt er toch sprake van een waterbedeffect. “Dat is wel wat er gebeurd ja. Criminelen zoeken altijd de zwakke plekken op en het blauw (de politie, red.) mag wel meer verdeeld worden. Ik wil er verder geen negatief verhaal van maken, want we hebben 40 procent van ons wensenpakket toegezegd gekregen. Maar we zouden veel meer samen moeten optrekken. De burgemeester van Rotterdam is hier nog nooit geweest. Ik kan niet in zijn agenda kijken, maar we nodigen hem graag uit voor de koffie.”