Alles wat je moet weten over de energietoeslag (die best veel mensen nog niet hebben aangevraagd)
Boodschappen, tanken, energieprijzen en kleding, alles wordt duurder. Daardoor daalt de koopkracht hard, blijkt uit nieuwe berekeningen van het Centraal Planbureau. Het brengt steeds meer mensen in financiële problemen. Veel mensen hebben de beschikbare eenmalige energietoeslag nog niet aangevraagd. Hoe werkt het? Rijnmond zocht het uit.
1. Wie komt in aanmerking voor de energietoeslag?
Dat verschilt per gemeente. De landelijke richtlijn is dat mensen recht hebben op een energietoeslag wanneer hun inkomen 120 procent van het sociaal minimum is. Voor die groep geeft het Rijk geld gereserveerd. Gemeenten kunnen zelf met eigen geld meer mensen ondersteunen.
Rotterdam ondersteunt mensen met een inkomen tot 140 procent van het sociaal minimum. Dat kan Rotterdam betalen dankzij een gift van 15 miljoen euro van de filantropische Stichting de Verre Bergen.
In Dordrecht, Sliedrecht en Alblasserdam hebben inwoners met een inkomen tot 120 procent van het sociaal minimum recht op een energietoeslag van 1.300 euro. Heb je als Dordtenaar, Sliedrechter of Alblasserdammer een inkomen tussen de 120 procent en 130 procent van het sociaal minimum, dan kun je 600 euro energietoeslag krijgen.
Rotterdam heeft als meetpunt voor het maandinkomen januari 2022 uitgekozen. Mocht je in die maand te veel verdienen om in aanmerking te komen, maar de rest van het jaar wel in aanmerking komen, dan heb je pech. Andersom heb je geluk als je toevallig in januari minder verdient, maar de rest van het jaar te veel.
Dat is een beleidskeuze van de gemeente. In Den Haag koos de gemeente er bijvoorbeeld voor om de maand voorafgaand aan de maand waarin je de toeslag aanvraagt als meetpunt te nemen. In Vlaardingen, Maassluis en Schiedam moet je bewijzen meesturen van je inkomen van de laatste drie maanden.
Onder meer de gemeenten Maassluis, Vlaardingen en Schiedam houden zich aan de landelijke richtlijn van 120 procent. RTL Nieuws maakte in mei van dit jaar een overzicht van alle gemeenten en de percentages die zij vergoeden. Kijk hier om te zien tot hoeveel procent van het wettelijk sociaal minimum jouw gemeente een energietoeslag uitkeert.
Nico van Splunter, coördinator van Weggeefwinkel Yess en pastor in Bospolder-Tussendijken, zegt dat nog lang niet iedereen de energietoeslag aanvroeg. Zijn organisatie hielp mensen bij de aanvraag van een energietoeslag. "De gemeente vertelde mij dik drie weken geleden dat ze schatten dat nog maar de helft van de mensen die er recht op hebben de energietoeslag heeft aangevraagd."
Inmiddels heeft volgens de gemeente zelf meer dan 75 procent van de huishoudens die er recht op hebben de toeslag aangevraagd: 65.000 van de 83.500. De gemeente Rotterdam denkt dat dat gat er nog is omdat veel mensen die tot 140 procent van het sociaal minimum inkomen verdienen niet gewend zijn in aanmerking te komen voor dit soort regelingen.
2. Hoe vraag je de energietoeslag aan en om hoeveel geld gaat het?
De richtlijn vanuit de Rijksoverheid voor de hoogte van de energietoeslag was in eerste instantie 800 euro per huishouden. Dat is in juli verhoogd naar 1.300 euro per huishouden. Mensen die de toeslag al voor juli aanvroegen, kunnen ook nog aanspraak maken op de extra 500 euro die sinds juli beschikbaar is.
Ook de manier van aanvragen verschilt per huishouden en per gemeente. Als je al een uitkering van de gemeente ontvangt, bijvoorbeeld een bijstandsuitkering, IOAW, IOAZ of Bbz, dan is de gemeente al op de hoogte van je inkomen en hoort de gemeente de energietoeslag automatisch over te maken. Houd zelf ook in de gaten of dit daadwerkelijk gebeurt, adviseren gemeenten.
'Veel mensen hebben de energietoeslag nog niet aangevraagd'
Mensen die geen uitkering ontvangen van de gemeente, moeten de energietoeslag zelf aanvragen. "Vooral de oudere mensen hebben de energietoeslag nog niet aangevraagd", zegt Van Splunter. "Andere mensen schamen zich en hebben de toeslag daarom nog niet aangevraagd."
Ook de groep werkenden in Rotterdam die tussen de 120 en 140 procent van het sociale minimum verdient zou nog eens goed moeten kijken of ze recht hebben op de energietoeslag. "In die groep zie je dat lang niet iedereen op de hoogte dat is dat ze in aanmerking komen."
Tot wanneer je de toeslag aan kunt vragen verschilt ook per gemeente. In Rotterdam en Capelle aan den IJssel kun je de energietoeslag nog heel het jaar 2022 aanvragen. Bij de gemeenten Maassluis, Vlaardingen en Schiedam kan het tot 1 november 2022. De meeste gemeenten hebben uitgebreide Q&A's op hun websites waarop alles precies staat uitgelegd.
3. Wanneer kun je het geld verwachten?
Dat beslissen gemeenten ook zelf. Gemeenten kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen het bedrag in delen uit te keren. In Rotterdam krijgen inwoners het bedrag binnen een paar weken na aanvraag op hun rekening gestort. Het bedrag heeft geen gevolgen voor de huur-, zorg- of kinderopvangtoeslag. Gevolgen voor de hoogte van een eventuele uitkering heeft het ook niet.
Dat het geld doorgaans binnen een paar weken en rechtstreeks aan de mensen zelf wordt betaald, vinden kenners als Nico van Splunter en Marjorie Malbons van de Stichting Budgetmaatjes010 een fout. "Het is een groot bedrag en deze mensen hebben op meerdere vlakken geldproblemen. We zien dat ontvangers het geld meteen uitgeven, en het niet opsparen tot ze de afrekening krijgen van 2022. Het geld is aan het einde van het jaar al op."
Beter zou zijn, zeggen beide experts, als de overheid afspraken had gemaakt met de energieleveranciers, waardoor de energieleveranciers korting hadden kunnen geven aan de mensen die dat nodig hebben. "Dan help je hen beter."
4. Is het genoeg geld voor mensen die in financiële problemen zijn?
Het is een hele grote tegemoetkoming, zegt Malbons. "Maar ik denk niet dat het genoeg is voor de mensen die door de stijgende energiekosten en door de inflatie in de problemen komen." Ook de gemeente Rotterdam is zich bewust van die stijgende armoede. "In onze stad, waar de problemen al groot zijn, zien we de armoede alleen maar toenemen", zegt een woordvoerder. Van geld zijn ze grotendeels afhankelijk van het Rijk, zegt de gemeente.
'Heb je financiële problemen? Vraag zo snel mogelijk hulp'
Malbons vindt het ook niet goed dat de middeninkomens geen hulp krijgen. "Hun energiekosten stijgen inmiddels ook behoorlijk. Ik merk in die gezinnen dat mensen ervoor kiezen meer te gaan werken. Of dat ze bepaalde abonnementen stopzetten. Of hun voorschot aan de energiemaatschappij niet verhogen. Maar zo schuiven mensen betalingen vooruit en stapelen problemen zich op."
5. Wat zou je nog meer kunnen doen als je geld tekort komt, naast het aanvragen van de energietoeslag?
Het belangrijkste advies: Vraag zo snel mogelijk hulp als je in geldproblemen komt, zegt Van Splunter. "Hoe eerder hoe beter. Er zijn enorm veel welzijnsorganisaties die je kunnen helpen. Zij kennen allerlei potjes en fondsen en kunnen daar aanspraak op maken voor jou. Dat kun je als burger vaak niet. Ook kunnen ze je helpen inzicht te krijgen in je financiën. En: sluit geen gekke leningen af, dan raak je alleen maar meer in de problemen."
In Rotterdam zijn verschillende Vraagwijzers te vinden. Dat zijn loketten waar inwoners terecht kunnen met vragen voor ondersteuning of hulp bij het aanvragen van bepaalde toeslagen. Regelingen waar Rotterdammers bijvoorbeeld gebruik van kunnen maken: het AOW tegoed (450 euro voor AOW'ers met een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum) of het jeugdtegoed voor gezinnen die tot 130 procent van het sociaal minimum leven.
'Denk niet: ik ben niet arm, dus het is niet mijn probleem'
De gemeente Rotterdam deelt ook energieboxen uit, mede via de stichting van Malbons. "In de doos zit onder meer een besparende douchekop, verwarmingsfolie, een brievenbusborstel en spaarlampen. En tips hoe je energie kunt besparen." Tips van haar: doe je wasdroger de deur uit, trek de stekkers uit het stopcontact en douche korter en minder warm.
Malbons en Van Splunter zien ook een verantwoordelijkheid voor de rijkere mensen. Malbons: "Denk niet: ik ben niet arm, dus het is niet mijn probleem. We moeten elkaar helpen."