Sharif (20) deelt voor honderd euro persoonsgegevens van de GGD met oplichter

De nu 20-jarige Sharif uit Nootdorp ging twee jaar geleden, tijdens het begin van de coronacrisis, aan de slag bij de GGD in Den Haag en deelde tal van persoonsgegevens aan in ieder geval één oplichter. Een aantal van de personen die hierna werd benaderd, trapte in de inmiddels bekende truc dat een dochter of zoon in geldnood zit. In totaal maakten de slachtoffers duizenden euro's over naar een onbekend rekeningnummer.

Dit is een verhaal uit onze serie Bij de Politierechter.

Gespannen loopt Sharif samen met zijn vader en nog een aantal andere belangstellenden de rechtszaal in. Na twee jaar tijd en eerder vijftien dagen in voorarrest te hebben gezeten, moet hij voorkomen.

De jonge man met zwart opgeschoren haar, een licht snorretje en zwarte trui aan neemt naast zijn advocaat plaats. Zijn vader gaat achterin de zaal zitten. De 20-jarige wordt ervan verdacht één van de personen te zijn die verantwoordelijk gehouden zou kunnen worden voor het datalek bij de GGD. RTL Nieuws bracht dit datalek vorig jaar naar buiten nadat de betreffende redactie zelf onderzoek had gedaan.

Grootschalige handel

Het bleek dat er grootschalig werd gehandeld in miljoenen adresgegevens, telefoon- en Burgerservicenummers uit twee systemen van de GGD. Zoals CoronIT, waar gegevens werden opgeslagen van mensen die een coronatest ondergingen, en HPZone Lite, waarin informatie over bron- en contactonderzoek te vinden was, aldus het onderzoek van RTL. De gegevens werden onder meer te koop aangeboden via social media, zoals Telegram, Snapchat en Wickr.

De afgelopen tijd moesten in Nederland al meerdere mensen voorkomen. Nu ook Sharif, die volgens de officier van justitie wordt verdacht van computervredebreuk met gebruik van een zogeheten valse sleutel. Hiermee wordt bedoeld dat hij over een gebruikersnaam en wachtwoord beschikte, maar in dossiers keek die niet voor zijn ogen waren bedoeld.

'Het is heel snel gegaan'

In eerste instantie ontkende de 20-jarige toen hij werd opgepakt. 'Maar later zei je dat het wel klopte. Blijf je daar nu bij?', vraagt de rechter. Sharif knikt, waarna de rechter om een uitleg vraagt. 'Het is heel snel gegaan', stamelt Sharif eerst, waarna hem wordt verzocht om meer richting de microfoon te praten. 'Ik heb het niet gemakkelijk gedaan, maar het ging gewoon snel.'

Hij schraapt zijn keel. 'Ik werd via Snapchat benaderd door iemand die wist dat ik bij de GGD werkte. Diegene vroeg of ik gegevens wilde delen. Eerst zei ik nee, maar die persoon bleef maar doorgaan met vragen. Er kwam een bepaalde druk op en er werd geld aanboden. Tegen het geld heb ik ook nee gezegd. Maar hij bleef maar doorgaan. De druk werd steeds groter. Toen bood hij honderd euro in plaats van vijftig. Hij bleef het vragen. Ik begaf het en heb het toen gedaan', aldus Sharif die zijn hoofd iets naar beneden laat zakken.

Geboortedata en telefoonnummers

De rechter wil meer weten over de andere persoon, maar Sharif zegt dat hij ook niet weet wie erachter zat. 'Ik weet alleen nog dat de gebruikersnaam meerdere cijfers had. Het was gewoon iemand die me contacteerde, ik kende diegene niet. En als iemand jou blokkeert, kan je diegene zijn gebruikersnaam ook niet meer zien. Dus ik weet het niet meer precies.'

'Had je dan geldproblemen?', vraagt de rechter. Sharif schudt zijn hoofd. 'Nee zeker niet, ik heb altijd hard gewerkt, daar toen voor 5 euro per uur, maar het was vooral de druk. Diegene bleef er maar om vragen', zegt hij weer. Uiteindelijk heeft Sharif allerlei persoonsgegevens gedeeld, zoals geboortedata, namen en telefoonnummers. Maar degene die hem erom vroeg was vooral op zoek naar iets oudere mensen, met een geboortedatum vanaf 1965. Die dus bijvoorbeeld nu ouders zouden kunnen zijn.

Voordoen als dochter of zoon

'En wat dacht je toen?', vraagt de rechter direct door. Dat het toch niet helemaal goed zat, besefte Sharif wel, zegt hij. Op zijn telefoon werd ook een bepaald script gevonden, waarin stond wat er met de nummers werd gedaan. Hierin stond dat de telefoonnummers werden gebruikt om mensen te bellen of appen en hen geld af te troggelen door zich voor te doen als een dochter of zoon. De politie vond de notitie nog op zijn telefoon. 'Hoe kan dat dan als alles verdwijnt via Snapchat? Waarom heb je dat dan alleen bewaard in een notitie en niet als screenshot?', aldus de rechter.

'Ja, omdat ik bang werd', reageert Sharif. Hij zou het script na het delen van de gegevens hebben gekregen. De rechter vraagt hem nog of hij snapt dat de politie dat toch raar vond. 'Waarom ben je toen niet naar de politie of GGD gegaan? Dan had de politie die personen nog kunnen waarschuwen', zegt de rechter. 'Dat is een moeilijke keuze. Je weet niet of er naar je wordt gekeken.'

Duizenden euro's overgemaakt

De rechter vraagt zich toch sterk af waarom Sharif de gegevens heeft gedeeld. Een aantal van de personen van wie hij de gegevens heeft doorgestuurd, hebben volgens haar ook echt duizenden euro's overgemaakt en aangifte gedaan. 'Ik heb nog nooit zoveel spijt gehad in mijn leven. De schrik dat ik hier nu zit voor het eerst en de angst om alles kwijt te raken is heel groot', zegt Sharif emotioneel. 'Ik denk ook echt het meest aan de slachtoffers. Als ik dat had geweten... Ik denk dan ook aan dat het mijn ouders, opa of oma misschien wel was overkomen.'

Hij vervolgt met trillende stem: 'Mijn zusje van 10 jaar oud heeft nog steeds een trauma van de politie-inval. Elke keer als er wordt aangebeld, is ze bang. Mijn moeder wacht thuis vast in spanning af.' Waarna de vader van Sharif zijn keel schraapt en iets wil zeggen.

'Als zeer traumatisch ervaren'

Hij mag naast Sharif plaatsnemen om zijn woord te doen. 'We hebben dit als zeer traumatisch ervaren. We hebben jarenlang keihard gewerkt om hem van zoiets te behoeden. Mijn vrouw is niet aanwezig omdat ze het niet trekt en mijn dochter is traumatisch beschadigd naar aanleiding van de inval thuis. Het is echt keihard binnengekomen', zegt zijn vader emotioneel.

Inmiddels heeft Sharif een cognitieve vaardigheidstraining gedaan, opgelegd door de reclassering, omdat hij beïnvloedbaar overkwam. Hij heeft nog steeds een meldplicht. Als de officier van justitie zijn eis wil toelichten, begint hij eerst met het gegeven dat hij Sharif schuldig acht. Hij eist 45 dagen gevangenisstraf, waarvan 30 dagen voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar. Omdat Sharif al 15 dagen in voorarrest heeft gezeten, zou hij niet terug hoeven. Wel eist de officier van justitie nog een werkstraf van 100 uur.

'GGD had haar zaken niet op orde'

Zijn advocaat pleit onder meer nog om Sharif als minderjarige te behandelen, omdat de zaak twee jaar terug was en zegt ook dat het een chaotisch zooitje was bij de GGD. 'De GGD had haar zaken niet op orde. Sommige medewerkers hadden nergens toegang toe, anderen tot alles. Hij heeft zoals hij zelf heeft gezegd werktraining gehad op een zolderkamertje. Mijn cliënt vertelde dat het niet goed voelde om het te delen, maar de GGD heeft hem er in die hoedanigheid niet op gewezen. De GGD wist al maanden van privacyproblemen. Het bleek begin februari nog steeds niet op orde. Is het een vrijbrief om het te doen? Nee, natuurlijk niet. Maar het schetst wel de wijze waarop gewerkt wordt.' Hij hoopt op een lichtere werkstraf.

De verdachte wil als laatste nog een brief voorlezen waarin hij zijn excuses aanbiedt aan alle slachtoffers. De rechter besluit enigszins mee te gaan in de eis van de officier van justitie. Sharif krijgt 45 dagen gevangenisstraf, waarvan 30 voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar. En ook een werkstraf van 60 uur en een meldplicht voor de duur van één jaar. 'Je had moeten weten dat je die persoonsgegevens niet aan iemand anders moest geven.' Sharif knikt, waarna hij en zijn vader nog even verder praten met de advocaat.

Namen zijn gefingeerd in verband met de privacy.