Burgemeester Deventer roept op tot meer begrip voor personen met verward gedrag
De overlast van personen die verward gedrag vertonen neemt al jaren toe. Uit recente cijfers van de politie blijkt dit vooral het geval in de grote steden. Gemeenten spelen een sleutelrol in het coördineren van de juiste hulp en aanpak. Daarnaast is de omgeving belangrijk voor het signaleren van problemen. Dat vindt Ron König, burgemeester van Deventer, die pleit voor meer begrip voor de situatie van verwarde personen.
Verwarde personen kunnen mensen zijn die in een ggz-traject zitten, maar ook mensen die bijvoorbeeld te veel blowen, drinken, pillen gebruiken of dement zijn. De oorzaken van verward gedrag zijn dus enorm divers wat deze problematiek complex maakt.
Kenmerk is dat er sprake is van multiproblematiek, op alle levensgebieden: wonen, werken, sociale contacten. Dit kan de ggz niet alleen oplossen.
Meeste meldingen in steden
De politie in Overijssel ontvangt de meeste meldingen van overlast door personen die verward gedrag vertonen vanuit Almelo, Zwolle, Enschede, Deventer en Hengelo. In de kaart hieronder staan het aantal meldingen vermeld per gemeente van het afgelopen jaar en de stijging vanaf 2012.
Het is een probleem dat vooral in steden plaatsvindt. Dit komt volgens Ton Kamp, woordvoerder van de gemeente Enschede, omdat instellingen die zich bezighouden met het huisvesten van personen met geestelijke gezondheidsproblematiek zich in de grote steden bevinden.
Huisvesting
Ron König, burgemeester van Deventer, vraagt aandacht voor het huisvesten van personen die verward gedrag vertonen. "Het gebrek aan geschikte woningen blijft een probleem. Met als gevolg dat, ook na overlast in een instelling of woning, mensen op straat belanden en genoodzaakt zijn om gebruik te maken van bijvoorbeeld de nachtopvang.
Wat het huisvesten van mensen met verward gedrag extra moeilijk maakt, zijn reacties uit de buurt waar deze mensen een woning toegewezen krijgen. Niemand woont graag in de buurt van verwarde personen. Draagvlak is volgens burgemeester König dan ook noodzakelijk om mensen een goede plek te kunnen geven in de samenleving.
Veranderingen
De overheid wil het liefst een inclusieve samenleving waarbij ook kwetsbare mensen willen en kunnen deelnemen aan de maatschappij. Op basis daarvan zijn de afgelopen tien jaar een aantal dingen veranderd.
Zo is vanaf 2012 het aantal bedden in de GGZ sterk verminderd: de ambulantisering van de ggz, wat er op neerkomt dat mensen minder lang worden opgenomen. Vanaf 2015 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) van kracht. Hierbij moeten gemeenten ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen en vanuit huis de juiste hulp en zorg krijgen. Mensen kunnen zelf hulp en ondersteuning inhuren in samenwerking met de gemeente.
Die gedachte is mooi maar in de praktijk werkt het toch vaak anders. "De combinatie van eigen regie (WMO) en de ingewikkeldheid van de juiste zorg en ondersteuning, door de vele loketten waar mensen terecht kunnen, maakt dat deze groep nog te weinig ondersteund wordt", zegt Jessica Winkelhorst van de Nederlandse GGZ.
Bovenop deze veranderingen is in 2020 de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) ingevoerd om mensen onder dwang zorg te kunnen verlenen, zowel vanuit huis als in een instelling. De Wvggz vervangt samen met Wet zorg en Dwang (Wzd) de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Bopz).
Het verschil tussen Bopz en de twee vervangende wetten is de rechtspositie van de patient, deze is versterkt. Voor 2020 was gedwongen zorg, zoals het toedienen van medicatie alleen mogelijk wanneer iemand gedwongen was opgenomen.
Dit is middels de nieuwe wet niet meer nodig, Alle vormen van verplichte zorg zijn hierbij mogelijk zonder verplichte opname en de patient krijgt inspraak tijdens het proces door bijvoorbeeld een eigen plan van aanpak op te stellen.
Naast de zorgmachtiging via de rechter kunnen burgemeesters in een crisissituatie de beslissing nemen om alle vormen van verplichte zorg toe te passen. Hierbij moet de persoon in kwestie een direct gevaar vormen voor zijn omgeving of zichzelf.
Draagvlak bevorderen
Volgens Ron König is draagvlak in de samenleving noodzakelijk. "Draagvlak kun je ook bevorderen door het kennisniveau van mensen te verhogen, door ze goed te informeren over wat ze kunnen doen als ze vragen of onzekerheden hebben, waar ze terecht kunnen en wat ze kunnen doen als ze last ondervinden. En als die klachten er zijn, dan moeten we als overheid ook een goede aanpak hebben."
Ton Kamp, woordvoerder gemeente Enschede vermijdt liever het woord draagvlak maar beaamt dat een goede interactie met de omgeving van een persoon die verward gedrag vertoont kan bijdragen aan een stabielere situatie. Hierbij spelen niet alleen diverse instanties een rol maar ook de samenleving.
Meldpunt
Zowel in IJsselland als in Twente maken gemeenten gebruik van een meldpunt waar mensen terecht kunnen die zich zorgen maken over iemand die verward gedrag vertoont. Meestal werken gemeenten samen met de GGD. In acht van de elf gemeenten in de Regio IJssel-Vecht/Centrum gemeente Zwolle wordt samen gewerkt via het Meldpunt Maatschappelijke zorg. Dit meldpunt wordt verzorgd door GGD IJsselland. De drie andere gemeenten, waaronder Deventer, hebben dit gezamelijk geregeld.
Zo heeft Deventer samen met Raalte en Olst-Wijhe het meldpunt Bijzondere zorg Deventer in het leven geroepen.
In Twente werken de veertien gemeenten, net als in IJsselland, ook samen met de GGD. In dit geval bij het Meldpunt zorgwekkend gedrag. Robbin Klein Rot- Raamsteeboers is werkzaam als Sociaal Verpleegkundige voor dat Twentse meldpunt. Daar kwamen afgelopen jaar de meeste meldingen binnen van buren.
De meldpunten kijken naar aanleiding van een melding of mensen al in beeld zijn bij instanties, hulp nodig hebben en zetten dit waar nodig in gang. Het gaat volgens Robbin Klein Rot- Raamsteeboers voornamelijk om echte zorgmijders: "Het kost een aantal bezoekjes om in contact te komen. Mensen wijzen vaak naar de ggz, maar wij hebben ook beperkte bewegingsruimte om hulp te verlenen."
Een terugkerende vraag vanuit bewoners die ernstig overlast ervaren is: Hoe ver moet het uit de hand lopen voordat er ingegrepen kan worden?
Vanavond in Bij Oost Vandaag is Ron Konig, burgemeester Deventer te gast om verder te praten over dit onderwerp.
Maakt u zich zorgen om iemand die zorgwekkend gedrag vertoont bel dan met het nummer: 0800-1205. Het Meldpunt Zorgwekkend Gedrag is er voor niet-acute zorgen en verbindt je door met een meldpunt in jouw regio