Je hoeft niet te kunnen zien om samen te fotograferen

Je verhaal vertellen met een foto is niet vanzelfsprekend als je blind of slechtziend bent. Maar op de middelbare school van Bartiméus in Zeist werken blinde en slechtziende jongeren samen met ziende leeftijdsgenoten van de Stichtse Vrije School aan een fotoserie. Evie Bel is een van de deelnemers. Zij is slechtziend en heeft de problemen die ze daardoor ervaart verwerkt in haar foto: 'Door mijn slechtziendheid heb ik moeite met de weg vinden in een onbekende omgeving. Maar als ik verhalen verzin dan weet ik wel de weg. Daarom zit ik op de foto in een doolhof met een typemachine en het boek dat ik zelf geschreven heb.'

De techniek die ze gebruiken heet 'schilderen met licht'. De foto's worden in het donker gemaakt. Er wordt licht gemaakt met zaklampen in allerlei kleuren. Alles wat met de zaklamp belicht wordt, komt op de foto. Evie: "De foto's worden gemaakt in het donker, dan ziet niemand iets, dus dan ben je allemaal gelijk qua zicht. Niemand ziet tijdens het nemen van de foto hoe hij eruit komt te zien."

Het idee is overgewaaid uit New York. Daar kwam initiatiefnemer van het project Anja Ligtenberg in contact met een collectief van blinde, slechtziende en ziende fotografen. Ze heeft samen met hen het concept verder ontwikkeld en later naar Zeist gehaald.

Blinden creëren zelf een beeld in hun hoofd met informatie die ze krijgen van anderen. Ze hebben door te voelen geleerd hoe dingen eruit zien. En ze weten hoe ziende mensen dingen assioceren met kleur. Om een goede foto te kunnen maken moeten de jongeren aan elkaar heel uitgebreid uitleggen hoe die foto eruit moet komen te zien. Maar niet alleen hoe het eruit moet zien, maar ook welke sfeer het uitstraalt. Anja: "Als fotograaf vind ik het interessant om te beschrijven wat je ziet. Daardoor ga je zorgvuldiger kijken. Daarom is het ook voor zienden interessant. Blinden en zienden leren allebei om op een andere manier een beeld te vormen in hun hoofd."

Door samen te werken stappen de blinde, slechtziende en ziende jongeren in elkaars wereld. Anja: "Het is heel mooi dat je ziet dat ze samenwerken en elkaar leren kennen. Dan zie je ook dat vooroordelen en drempels opgeheven worden. Als ze samenwerken merken ze, eigenlijk luisteren we naar dezelfde muziek en hebben we dezelfde dingen met ouders en docenten, eigenlijk zijn we best hetzelfde." Evie: 'Ik denk dat het heel belangrijk is dat mensen merken hoe het is als je minder ziet. Als je alle beperkingen en talenten van iedereen samen neemt, ben je samen een perfect persoon."

De foto's van de jongeren zijn binnenkort te zien in de Stadsschouwburg in Utrecht. Meer informatie op de website van Seeing the Unseen.