De landelijke politiek heeft te weinig oog voor de financiële situatie van mensen die alleen wonen of single zijn. Dat zeggen jongerenafdelingen van politieke partijen en alleenstaanden tegen NOSop3. Nu het leven een stuk duurder is, raakt dat vooral ook singles en alleenstaanden hard. Eén op de drie geeft in I&O-onderzoek aan moeilijk rond te komen.
Er zijn in Nederland acht keer meer eenpersoonshuishoudens dan 60 jaar geleden. Maar de samenleving blijft nog te veel achter bij die ontwikkeling, vindt onder meer Michiel Suijker van de JOVD, de jongerentak van de VVD: "Onze maatschappij is er nog op ingericht dat het gezin de hoeksteen van de samenleving is. De overheid gaat ervan uit dat je trouwt en kinderen krijgt."
'Samen is de norm'
Dat moet anders, vindt niet alleen de JOVD. "De manier waarop alleenstaanden worden achtergesteld, is discriminatie", zegt Kay van der Hoop van de Jonge Democraten, verbonden aan D66. En ook de jongerenafdeling van de SGP noemt het "financiële discriminatie".
Want je huur en energie betalen en boodschappen afrekenen kan een stuk pittiger zijn als je de kosten niet kunt delen met een partner. Maar de jongerenafdelingen focussen zich met name op de manier waarop ons belastingstelsel is ingericht.
Dat stamt nog uit de tijd waarin trouwen meer de norm was. Samen sparen is gunstiger dan alleen en als je een 'fiscaal partner' hebt, horen daar ook voordelen bij als je je belastingaangifte doet. Iemand zonder kind(eren) die niet samenwoont, geen samenlevingscontract heeft of niet getrouwd is, mist die voordelen.
In onderstaande video duikt NOSop3 in de talloze voorbeelden van wanneer alleenstaand of single zijn duurder uitpakt. Van de supermarkt tot Netflix en van een looneis op de huurmarkt tot 'ongehuwd' belastingaangifte doen:
In Nederland wonen inmiddels dik drie miljoen mensen alleen. Een grote groep van hen zijn oudere vrouwen van wie hun partner is overleden, maar ook veel twintigers huren of kopen alleen. En het aandeel eenpersoonshuishoudens in Nederland blijft alleen maar toenemen. De verwachting is dat in 2050 de helft van alle huishoudens uit één persoon bestaat.
NOSop3 sprak de afgelopen weken met tientallen mensen die alleen wonen of single zijn. Zij noemen vooral hun huur- en energierekening als flinke kostenposten, maar ook kleinere rekeningen kunnen oplopen tot honderden euro's per jaar. Denk aan streamingdiensten die het delen van een abonnementje onmogelijk willen maken als je niet op één adres woont, onhandig grote verpakkingen in supermarkten, of juist dure éénpersoonsmaaltijden.
Ook veelgenoemd: de manier waarop afvalstoffenheffing is geregeld. In veel gemeenten is die relatief hoger als je alleen woont. Zo betaal je in Amsterdam 330 euro voor je afval als je alleen woont, en 'slechts' 440 euro vanaf twee- of meerpersoonshuishoudens. In Maastricht betaalt zelfs iedereen hetzelfde tarief: 329 euro. Aangevuld met een klein bedrag per vuilniszak.
"Je zou niet afgestraft moeten worden als je geen partner hebt, of niet met je partner samenwoont", zegt Xenia Minnaert van Pink!, de jongerenafdeling van de PvdD. "Wij zien dan ook graag dat de norm wordt verbreed, zodat het niet op veel fronten voordeliger is als je een partner hebt. Het systeem moet worden aangepast."
Gaat dit veranderen?
Hoewel het onderwerp al vaker voorbijkwam in politiek Den Haag, is het nu al een tijd vrij stil. Van de zeventien grote politieke partijen die aan de laatste verkiezingen meededen, stond bij zeven partijen iets over alleenstaanden in hun programma's: voornamelijk over de tekorten op de woningmarkt.
Eerder dit jaar slingerde D66-Kamerlid Lisa van Ginneken de discussie rondom erfrecht opnieuw aan. Want nu is het nog zo geregeld dat als je overlijdt en geld wil nalaten aan iemand die niet je partner is, diegene daarover 30 procent belasting betaalt. Een fiscaal partner 0 procent.
Fundamentele wijziging van het belastingstelsel
Oneerlijk, vindt D66, die wetten en regels graag meer leefvormneutraal zou zien. "Onze samenleving is in grote mate nog afgestemd op het klassieke modelgezin van man, vrouw en twee kinderen. Terwijl dat echt aan het veranderen is", zegt een woordvoerder.
Toch verandert er op korte termijn nog niets aan de schenk- en erfbelasting. De minister laat aan NOSop3 weten dat het kabinet niet van plan is om hiermee aan de slag te gaan, omdat het een fundamentele wijziging van het belastingstelsel zou betekenen. Het zou hierdoor complexer worden en er zitten budgettaire gevolgen aan, aldus de minister.