Kun je je lippen tuiten? Deze woorden oplezen? Allemaal opdrachten die patiënten bij een 'wakkere' hersenoperatie krijgen voorgelegd. Reageert een patiënt raar? Dan weet een hersenchirurg dat hij in een deel van de hersenen zit waar hij juist niet moet snijden. Een nieuwe echotechniek helpt chirurgen nu bij dit soort operaties nog preciezer te zien welk weefsel gezond is en welk weefsel niet.
De 23-jarige Sadaf Soloukey ontwikkelt de techniek samen met het Erasmus MC en TU Delft. Als een patiënt reageert op de opdracht 'lippen tuiten' kan Sadaf met behulp van 1000 echobeelden per seconde zien welk hersendeel extra bloed krijgt en dus actief is. Want alleen gezond weefsel is actief tijdens een opdracht, tumoren niet.
Neem in onderstaande video een kijkje bij de hersenoperatie waar Sadaf deze techniek test. Niet voor zwakke magen!
Het is de bedoeling dat hersenchirurgen in de toekomst op basis van de echo's van Sadaf gaan opereren. Zij weten dan op de millimeter nauwkeurig waar de tumor zich ophoudt. Vooral bij agressieve tumoren is dat nu nog lastig te zien, omdat die infiltreren bij gezond weefsel. Dat zorgt voor een tumor zonder duidelijke randen.
Op dit moment maken chirurgen voor de operatie een MRI-scan van de hersenen. Daarop is de tumor goed te zien, maar toch is die afbeelding tijdens de operatie niet helemaal betrouwbaar, legt Sadaf uit. "Want als je de schedel tijdens de operatie openmaakt, verschuiven door verschil in druk de hersenen en dus ook de tumor."
Daarom wordt ook tijdens een operatie getest of een chirurg in een gezond gebied zit. Terwijl een patiënt bijvoorbeeld woorden opleest, geeft de chirurg elektrische schokken aan de hersendelen die verantwoordelijk zijn voor spraak. "Maar met elektrische schokken blijft het oppervlakkig", zegt Sadaf. "Je ziet niet tot hoe diep een tumor zit. Met deze nieuwe echotechniek zie je dat wel."
Sadaf heeft inmiddels bij vijf operaties afbeeldingen gemaakt van het bloed in de bloedvaten. Voordat chirurgen ook daadwerkelijk op basis van haar 3D-modellen kunnen gaan opereren, moet de techniek nog verder worden getest en worden goedgekeurd.
Techniek en zorg
Het project is een samenwerking tussen wetenschap, techniek en zorg. Het netwerk dat deze samenwerkingen ondersteunt heet Medical Delta. Voorzitter Ton van der Steen denkt dat het systeem van Sadaf de hersenchirurgie uiteindelijk "revolutionair gaat veranderen".
Op dit moment is Sadaf promovendus neurowetenschappen. Na dit onderzoek wil ze verder met geneeskunde en daarna wil ze zich gaan specialiseren in hersenchirurgie. Ze hoopt dat ze tegen die tijd met haar eigen techniek hersenoperaties kan doen.