Op bijna iedere straathoek kan je tegenwoordig je nagels laten doen, vaak tegen lage prijzen. Maar die goedkope mooie nagels kunnen ook een donker randje hebben, blijkt uit onderzoek van NOS op 3.
In Nederland is nauwelijks sprake van toezicht op de snelgroeiende nagelsector, terwijl er zorgwekkende signalen zijn van mensenhandel en uitbuiting. In de video hieronder nemen we je mee in de wereld van nagelsalons.
Volgens diensten Europol en de FIOD zijn nagelsalons al langer aantrekkelijk voor criminelen, om er geld wit te wassen of illegalen te laten werken. Er zijn bijvoorbeeld geen regels over het beginnen van een nagelsalon, er kunnen veel mensen tegelijk werken en er wordt vaak cash betaald.
In Engeland is duidelijk geworden dat honderden illegale Vietnamese werkers in nagelsalons zijn uitgebuit. En ook Spanje rolde afgelopen maand een netwerk op: in zo'n honderd nagelsalons werden meer dan 730 illegale Vietnamezen ontdekt.
In België stapelen zaken rond arbeidsovertredingen en uitbuiting in salons zich ook op. Het OM daar heeft het over een internationaal fenomeen. Er zijn zo veel overtredingen geconstateerd in Brussel en andere grote steden, dat nu een groter onderzoek loopt naar mogelijke criminele activiteiten achter de salons.
Netwerken bedreigen meisjes en families met de dood als ze de politie inschakelen.
Door de voorvallen in de landen om ons heen, wordt steeds meer bekend over uitbuiting en mensenhandel in nagelsalons. Vaak zijn het Vietnamezen die richting Europa komen om, vaak uiteindelijk in Engeland, geld te verdienen. Deskundigen leggen uit dat jonge Vietnamezen eropuit worden gestuurd om geld te verdienen.
Netwerken van familie en kennissen helpen met de reis en het vinden van werk en onderdak in Europa. Het vertrouwen in een behulpzaam familielid of kennis zorgt ervoor dat iemand vaak niet eens weet waar hij of zij terechtkomt. En dat kan in foute handen zijn.
"Zodra ze aankomen wordt hun paspoort afgepakt", vertelt antropoloog en Azië-deskundige Oscar Salemink. "De netwerken bedreigen de meisjes en hun families met de dood als zij de politie inschakelen."
Als iemand vervolgens aan het werk wordt gezet, moet geld verdiend worden om de kosten van de overtocht terug te betalen aan smokkelaars. Door een gesloten groep te vormen, blijven de Vietnamezen goed onder de radar. De vrouwen worden geïsoleerd van de westerse buitenwereld, waardoor hulp zoeken vrijwel onmogelijk is.
Er zijn ook veel Vietnamese salons waar niets van bovenstaande speelt. Het vak van nagelstylist is al heel lang een beroep in Vietnam, waardoor er veel kennis vandaan komt. Vaak is die van generatie op generatie overgedragen.
Als je nagels voor 20 of 30 euro verkoopt, moet je ergens anders op beknibbelen.
In Nederland is de nagelmarkt groeiende. De Kamer van Koophandel telt ongeveer 9000 zaken die iets met nagels doen, in 2013 waren dat er nog 6000. Er zijn nog zo'n 28.000 zaken die ook in de categorie verzorging, manicure en pedicure vallen, maar daarvan is niet duidelijk of ze iets met nagels doen. En er komen er honderden per jaar bij. De meeste van die zaken zijn van Nederlandse eigenaren, maar vooral salons met een Vietnamese eigenaar zitten in de lift.
Voor het beginnen van een nagelsalon heb je in Nederland geen diploma nodig en ook verder zijn er amper regels: iedereen kan een salon openen. Daardoor is de markt divers: er zijn professionele salons met goede werkomstandigheden, maar er zijn er ook die geen ventilatie hebben of waar personeel ongeschoold is.
De prijzen verschillen daardoor enorm: heb je in de ene zaak voor 20 of 30 euro een nieuw setje nagels, ergens anders kun je het dubbele betalen. Volgens het Nagelgilde, de brancheorganisatie, kan zo'n lage nagelprijs eigenlijk niet. "Dan moet je ergens op beknibbelen", zegt woordvoerder en saloneigenaar Christine Roggeveen. "Bijvoorbeeld door geen of minder ventilatie aan te schaffen, te lage lonen of door het gebruik van spotgoedkope, onverantwoorde producten. Het professioneel runnen van een salon kan gewoonweg niet voor dat geld."
Melden is moeilijk
Bij officiële instanties is weinig tot geen informatie beschikbaar over misstanden in Nederlandse nagelsalons: geen politieonderzoeken en tot nu toe zijn er nog geen rechtszaken gevoerd. We vroegen het tientallen instanties, maar kwamen niet veel verder.
Hulpverleners die meer straatwerk doen, hadden meer te vertellen. Zo spraken hulpverleners van organisaties zoals Fairworks, Shop Den Haag en Pacific Links met slachtoffers. Die organisaties vertellen ons dat ze zeker weten dat ook in Nederlandse nagelsalons sprake is van mensenhandel.
Vrouwen die onder dwang te lang moeten werken in salons om zo hun schulden af te lossen, durven uit angst voor uitzetting of reputatieverlies bij familie niet direct met ons te spreken. De hulpverleners spreken van een heel gesloten wereld, waar niemand openlijk spreekt over de omstandigheden. Laat staan dat iemand naar de politie stapt.
Inspecties
De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid doet controles op het gebied van arbeidsrecht. In de afgelopen anderhalf jaar zijn er door de Inspectie 29 salons beoordeeld. Dat waren geen bewuste controles van nagelsalons, maar min of meer toevalscontroles, omdat een gebied werd gecontroleerd waar ook een nagelsalon gevestigd was.
In meer dan de helft van die gecontroleerde salons was wel wat mis. Het ging dan om zaken als illegale arbeid, niet naleven van regels of medewerkers zonder verblijfspapieren.
Waarom wordt er dan niet meer geïnspecteerd in salons? Dat krijgt geen prioriteit, zegt de inspectie, omdat er geen signalen over binnenkomen. Ze werken 'risicogestuurd' en daarbij zijn concrete meldingen heel belangrijk.
Als je zelf niets onderzoekt, zie je het ook niet, slachtoffers melden zichzelf vaak niet.
De Nationale Politie zegt dat de problemen rond nagelsalons internationaal spelen. In Nederland zijn er dus weliswaar signalen, maar het is moeilijk om er als politie op te handhaven, omdat er weinig regels zijn voor nagelsalons, geven ze aan.
"Dat is het klassieke probleem bij mensenhandel", zegt Shamir Ceuleers van het Centrum Kinderhandel en Mensenhandel. "Als je het zelf niet actief onderzoekt, zie je het ook niet, want slachtoffers melden zichzelf vaak niet."
Nederland moet proactief achter voordeuren gaan kijken, zegt hij. Helemaal nu landen als Engeland strenger controleren en ook grenscontroles opschroeven in het licht van de brexit. "Mensenhandelaren zoeken de weg van de minste weerstand. Als het op de ene plek moeilijker wordt hun werk te doen, gaan ze naar een ander land, bijvoorbeeld Nederland."
Shamir wijst ook op de tientallen Vietnamese kinderen die hier in Nederland uit de beschermde opvang zijn verdwenen, zoals begin november naar buiten kwam. Vermoedelijk gaan ook die met mensensmokkelaars door naar Engeland.
"Je kan niet zeggen: dat meisje of die ene jongen werkt daar nu in die salon, maar we weten wel dat Vietnamese minderjarigen daar in uitbuitingssituaties zijn teruggevonden, vooral in de hennepteelt of nagelsalons. En wij raken ze hier in Nederland kwijt. Dat is reden tot zorg. Niet weten wat er zich hier precies afspeelt, is gezien alle signalen, onacceptabel."