Zacht gefluister, tikken op een voorwerp of het kraken van plastic: de een vindt het heel irritant, de ander wordt er relaxed van en krijgt een aangenaam tintelend gevoel in het lichaam. Sommigen omschrijven het zelfs als een 'braingasm'.
De reactie op dergelijke geluiden wordt ASMR (autonomous sensory meridian response) genoemd en is op YouTube al jaren een populair genre. Mensen die video's kijken met de geluiden, zeggen dat ze beter kunnen slapen, minder depressief zijn en zich minder eenzaam voelen. Maar klopt dat ook echt? En waarom voelt de een het wel en de ander niet? Naar die vraag wordt steeds meer wetenschappelijk onderzoek gedaan.
Wij gingen langs bij Isabel Meijering, die ASMR-video's maakt op YouTube. Ook gingen we langs bij het eerste ASMR-experiment in Nederland.
Voor mensen die geen ASMR ervaren, is het moeilijk om de filmpjes serieus te nemen. Zij zien mensen fluisterend een handdoek in elkaar vouwen, een dokter die in roleplay een intake doet of iemand erotische tonggeluiden maken bij de microfoon en worden er eerder lacherig, opgewonden of geïrriteerd van.
"Ik denk dat mensen het moeilijk vinden om dingen te begrijpen die ze niet ervaren, maar sommigen gebruiken het echt om te slapen of tegen depressie", zegt Giulia Poerio van de Universiteit van Sheffield, die zelf ook ASMR kan ervaren. "Maar het is nu vooral een ervaring en we weten niet of het écht werkt."
Poerio leverde met andere onderzoekers dit jaar het eerste voorzichtige bewijs dat mensen die ASMR ervaren lichamelijk rustiger en relaxter worden. "Wij zagen dat ze op dat moment een lagere hartslag hadden", vertelt Poerio. "Dit zou erop kunnen wijzen dat ze zich mentaal beter voelen en is een goed startpunt om ASMR verder te gaan onderzoeken."
Ook in Nederland start nu een onderzoek naar wie ASMR ervaart en waarom. "Het Engelse onderzoek is een doorbraak", zegt Anouk Keizer van de Universiteit Utrecht. "Maar als iets één keer gevonden is, betekent dat in de wetenschap nog niet dat het waar is. Hopelijk vinden wij hetzelfde, want dat geeft wel iets meer bewijs."
"De belangrijkste vragen zijn of iedereen ASMR kan ervaren, of dat we het mensen kunnen leren", zegt Keizer. "Mogelijk heeft ASMR de potentie om een psychische behandeling te kunnen zijn voor bepaalde problemen, zoals nu een mindfullnesstraining wordt ingezet bij depressie of burn-out. Of dat echt zo is, moeten we nu gaan uitvinden."
Zelf heeft Keizer in ieder geval helemaal niets met de filmpjes die ze komende tijd vaak zal moeten bekijken. "Ik heb totaal geen ASMR-ervaring en vind de filmpjes alleen maar heel irritant", vertelt ze. "Ik kijk ze dus altijd zonder geluid."
"En dat vind ik er ook zo fascinerend aan: dat dezelfde filmpjes op mij een totáál andere uitwerking hebben dan op mijn collega. Het zegt voor mij iets over hoe onze hersenen werken."