Met een biertje in je ene hand en een peuk in je andere hand losgaan in een festivaltent. Voor jou is het misschien genieten, maar voor organisatoren is het een groot probleem. Roken in festivaltenten is namelijk verboden en een overtreding levert niet de bezoeker, maar het festival een boete op. Maar volgens festivalorganisatoren kunnen ze niet meer doen om stiekeme rokers te stoppen, dan ze nu al doen.
"De controleurs hoeven niet eens meer langs te komen, ze kunnen de boete bij wijze van spreken al van tevoren geven", zegt Ronnie Degen, organisator van de Zwarte Cross. "Bij ons staan er dit weekend zo'n 10.000 mensen in de tent, heel dicht op elkaar. Wij kunnen mensen alleen maar vragen of ze hun sigaret willen uitdoen. Dan lopen we weg en steken ze er weer een aan."
Het is sinds 2008 verboden om te roken in de horeca, om de gezondheid van personeel te beschermen. Festivaltenten waar alcohol wordt geschonken, vallen daar ook onder. De NVWA is de instantie die controleert of de wet wordt nageleefd. Dat doen ze door undercovercontroleurs naar festivalterreinen te sturen.
"De controleurs kijken of het rookverbod goed is aangegeven en of barpersoneel en beveiligers dat verbod ook handhaven", vertelt woordvoerder Tjitte Mastenbroek. "Zien zij dat er onder het oog van het personeel wordt gerookt, maar dat zij niets doen? Dan constateren we dat het rookverbod niet wordt gehandhaafd en geven we een boete."
Hoe vaker een festival een boete krijgt, hoe hoger die wordt: het bedrag kan oplopen tot 13.500 euro per tent waarin wordt gerookt.
Betere controles
Volgens de NVWA houden cafés en discotheken zich steeds beter aan het rookverbod, maar gaat het op festivals minder goed. Zo kreeg in 2017 31 procent van de gecontroleerde cafés en discotheken een boete, terwijl dit bij festivals bijna de helft was. Festivals worden daarom nu beter gecontroleerd.
De Zwarte Cross is niet het enige festival waar de boetes binnenstromen. Ook Apenkooi, dat onder meer DGTL, Strafwerk en Amsterdam Open Air organiseert, krijgt ze. "Wij lezen dan in het rapport dat op vijf meter van de bar werd gerookt en dat de barmensen hadden kunnen ingrijpen", zegt Jasper Goossen. "Terwijl zij het op dat moment echt heel druk hebben met hun werk."
"De boetes worden elke keer hoger", vervolgt Goossen. "We hangen overal borden op, zetten het in onze huisregels en briefen al ons personeel. Wat kunnen we nog meer doen? Je kan dit soort aantallen mensen gewoon niet controleren, het is onbegonnen werk. Het kan niet zo zijn dat we verantwoordelijk zijn voor iets dat individuen niet opvolgen."
"Ook voor ons is het elk jaar kassa", laat Ron van Hal van Paaspop weten. "We zijn heel vaak in discussie geweest met de NVWA, maar zonder resultaat. We hebben het nu een soort van geaccepteerd. Je kunt 18.000 mensen in een tent gewoon niet controleren."
"Het lijkt nu alsof wij een boete geven, omdat één iemand stiekem in een hoekje staat te roken", reageert NVWA-woordvoerder Tjitte Mastenbroek. "Maar onze inspecteur doet echt een lange observatie om te kijken wat er gebeurt. Worden meerdere rokers niet aangesproken door het personeel, terwijl ze het wel zien? Dan is dat reden om een boete te geven."
Andere grote festivals, zoals Pinkpop en Lowlands, laten weten geen boetes te krijgen.
Zwarte Cross-organisator Ronnie Degen stapte namens de Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) naar de NVWA en het ministerie van Volksgezondheid. Hij wil weten wat hij nog kan doen om wel door de controles heen te komen.
"We willen de wet niet aanpassen", zegt hij. "Maar de vraag is wel wanneer een organisator het goed doet", vindt Degen. "En waarom krijgt de overtreder zelf geen boete? Zij hebben nergens last van en weten waarschijnlijk niet eens dat wij een bekeuring krijgen."
Het ministerie en de festivals gaan nu samen kijken hoe de naleving verbeterd kan worden. Na het festivalseizoen komt er een evaluatie. Maar of Degen dit festival boetevrij doorkomt? "Ik hoop het wel, maar ik ben er bang voor."