Waarom wekt de Week Zonder Vlees zo veel irritatie op?

• Suzan Yücel

  redacteur NOS op 3

Maandag begint de Nationale Week Zonder Vlees. Zo'n twintig- tot dertigduizend Nederlanders gaan de uitdaging aan om 'het stukje vlees' te laten staan. Volgens de organisatie is elke dag vlees eten niet meer van deze tijd en erg belastend voor het milieu. Waarom zorgt deze boodschap bij een deel van vleesetend Nederland voor kromme tenen? Wij legden deze vraag voor aan een vleesverslinder, een overtuigde vegetariër en een wetenschapper.

Wie deze week zeker wél een stukje vlees eet, is barbecuechef en 'verspreider van het vleesevangelie' Jord Althuizen. Regelmatig zoekt hij de discussie op over vleesconsumptie. Op Twitter vroeg hij zich af waarom vleesrestaurants wel een vega-optie hebben, maar vegetarische restaurants geen vleesoptie voor vleeseters.

"Ik snap heus wel dat je geen vleesgerecht krijgt in een vegetarisch restaurant, omdat vlees de norm is in de meeste eetgelegenheden. Het ging mij erom mensen aan het denken te zetten over de vanzelfsprekendheid dat je als vleesrestaurant meer en meer geacht wordt rekening te houden met vegetariërs en veganisten."

De tweet kwam hem op doodsbedreigingen te staan van, zoals Jord ze noemt, 'groentefundamentalisten'. De harde kern vleeslozen die volgens hem niet wil luisteren naar de kern van zijn boodschap. "Zelf ben ik flexitariër en eet drie keer per week bewust een vleesloze maaltijd. Ik snap echt wel dat elke dag vlees eten niet goed voor jezelf en het milieu is. Maar door heel hard te roepen dat vlees eten slecht is, beweeg je de massa niet in een andere richting."

Liever wil Jord met zijn kijk op vlees mensen motiveren om, als ze dan toch vlees nemen, een goed stukje vlees te eten dat is grootgebracht met aandacht voor dier en milieu in plaats van een kiloknaller uit de supermarkt.

Is het niet raar om bewust vlees eten te promoten door een vleesrestaurant te hebben waar men elke dag lappen vlees kan verorberen, zoals hij heeft? "Helemaal niet", zegt Jord. "Je kunt niet verwachten dat Nederlanders iedere dag ineens al hun vlees laten staan. Dat gaat geleidelijk. En ik wil ze verleiden om bewustere keuzes te maken met vlees. Met het vingertje wijzen werkt gewoon niet."

"Bestaat dat beeld nog over vegetariërs?", vraagt Rutger zich hardop af. "Ik heb het idee dat onbegrip afneemt en dat het stereotype beeld van de irritante vegetariër verdwijnt." Vorig jaar besloot hij van de ene op de andere dag om vlees te laten liggen. Het stuk dat hij daarover schreef bereikte meer dan een miljoen mensen en werd het best gelezen artikel van de Correspondent van vorig jaar.

"Ik wist dat ik het stuk zo snel mogelijk moest schrijven nadat ik vegetariër werd, omdat je dan nog snapt hoe vleeseters denken. Ik vond vega zijn een gevoelig vrouwending van paardenmeisjes die vanaf hun veertiende stopten met vlees eten, omdat ze het zielig vonden. Maar nadat ik wetenschappelijke kennis opdeed, kwam ik erachter dat die paardenmeisjes altijd al gelijk hadden."

In zijn stuk verwerkte Rutger wetenschappelijke argumenten voor het stoppen met vlees. Prekerig doen heeft volgens hem geen zin. Zo'n week zonder vlees vindt hij goed om bewustwording te creëren. Wel denkt hij dat we nog altijd een veel te romantisch beeld hebben van biologisch vlees eten en daarmee onze vleesconsumptie goed proberen te praten.

Rutger vergelijkt de huidige discussie over vleesconsumptie met de klimaatdiscussie. "Vijftig jaar geleden namen we klimaatverandering ook niet serieus, maar nu kunnen we niet om het wetenschappelijk bewijs heen. Over vijftig tot honderd jaar kijken we met afschuw terug op onze voorouders die zich volpropten met vlees en beschouwen het als één van de gruwelijkste misdaden in de menselijke geschiedenis. "

Florien Cramwinckel, verbonden aan Universiteit Utrecht, deed onderzoek naar de vraag waarom we vegetariërs zo irritant vinden en het antwoord klinkt vrij logisch. "Als de vegetariër geen vlees eet vanwege morele redenen, word je als vleeseter indirect gewezen op je 'slechte' gedrag. Dat wekt irritatie op, want niemand wil het gevoel krijgen een slecht mens zijn."

Bijvoorbeeld tijdens een verjaardag. Er gaat een plank rond met worst en komkommer. Je pakt een worstje, geeft de schaal door, maar degene naast je bedankt vriendelijk voor het stukje vlees, want is vegetariër. Dan gaat dat worstje ineens toch een stuk minder smaken. En wellicht ga je je zelfs stiekem ergeren aan die persoon.

"Als een initiatief als de Week Zonder Vlees specifiek gaat over het maken van 'goede' keuzes in je eetpatroon, dan kan dat een heftige boodschap zijn voor vleeseters. Om jezelf goed te voelen, gaan mensen vegetariërs naar beneden halen of dit soort initiatieven belachelijk maken."

Wat volgens Cramwinckel helpt, is om de boodschap geen morele lading te geven en mensen als groep aan te spreken, niet als individu.

Cramwinckel: "Het blijft een interessante vraag hoe je mensen beweegt om hun gedrag te veranderen. Daar is niet echt een eenduidig antwoord op. We weten inmiddels ook allemaal dat roken heel slecht voor je is, maar toch lukt het sommige mensen niet om te stoppen."