Iris de Graaf
redacteur Online
Iris de Graaf
redacteur Online
Spijbelen, te laat komen of die ene onvoldoende voor je ouders verborgen houden? Dat gaat tegenwoordig niet zo makkelijk meer. Ouders kunnen het schoolgedrag van hun kind bijna real-time volgen via allerlei leerlingvolgsystemen als Magister of SOMtoday.
En dat gaat te ver, vinden sommige politici. "Ouders hoeven echt niet te weten of de leerling een keertje in het fietsenhok aan het zoenen is", zegt Paul van Meenen (D66), die het onderwerp maandag onder de aandacht bracht. Leerlingen hebben volgens de politicus dus meer recht op privacy.
Maximiliaan (18) zit in het laatste jaar van de havo op een school in Leeuwarden en ook zijn ouders zien alles wat hij op school uitspookt. "Mijn ouders krijgen een pushmelding van ieder nieuw cijfer en weten het vaak eerder dan ik", zegt hij. "Laatst ging ik een week naar Parijs toen de cijfers binnenkwamen. Dan word ik meteen gebeld met de vraag waarom ik een onvoldoende heb gehaald."
De ouders van de 18-jarige scholier wonen op Vlieland, terwijl Maximiliaan in Leeuwarden naar school gaat. Hij woont dus sinds kort op zichzelf. "Ze bellen me trouwens niet alleen als ik een nieuw cijfer heb gehaald", zegt hij. "Ook als ze zien dat ik me heb ziek gemeld, hangen ze aan de telefoon met de vraag waarom ik nou weer ziek was en vragen ze of ik morgen wel weer naar school ga."
Ergens snapt Maximiliaan het wel. "Genoeg leerlingen spijbelen om bijvoorbeeld te blowen", zegt hij. "Alleen dat doe ik helemaal niet, maar ik moet me nu wel continu verantwoorden."
De ouders van Maximiliaan hebben een standaard inlog voor het online volgsysteem gekregen die, ook al is hij achttien, nog steeds geldig is. Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is het twijfelachtig of dat mag.
"Volgens de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) mogen ouders de persoonsgegevens van hun kind inzien tot hun zestiende", zegt de organisatie. "Is iemand zestien jaar of ouder? Dan heeft een kind zelf recht op inzage en moet hij de school expliciet toestemming geven, voordat die de gegevens aan de ouders kan geven."
"Die toestemming moet heel specifiek worden aangegeven", zegt de autoriteit. "Stilzwijgende toestemming of toestemming die er misschien al was voordat het kind zestien werd, geldt niet."
Maar op dit moment wordt door scholen voor het verstrekken van de gegevens van zestienplussers aan de ouders helemaal geen toestemming gevraagd. We vroegen aan privacyjurist Arnoud van Engelfriet of dat zomaar kan.
"Vanaf je zestiende moet je inderdaad toestemming geven", zegt Van Engelfriet. "Maar als het verstrekken van gegevens nodig is voor het uitvoeren van je taak, is toestemming niet nodig."
Volgens de jurist kun je beargumenteren dat scholen de wettelijke verplichting hebben om ouders te laten weten hoe hun kind het op school doet. Dat was vroeger ook zo. "Alleen is het nu op twee punten anders", zegt Van Engelfriet. "Ouders krijgen nu veel meer gegevens tot hun beschikking en ze volgen het ook nog eens real-time."
In het verleden zijn daar volgens de privacy-expert nooit gerechtelijke uitspraken over gedaan. "Of het echt strafbaar is, weten we dus niet. Maar zeker met het oog op de nieuwe privacywet die in mei ingaat, moeten scholen wel echt goed kunnen motiveren waarom ze precies zoveel gegevens verstrekken. En ik denk dat veel scholen daar niet zo'n goed verhaal voor hebben."
Terug naar de Autoriteit Persoonsgegevens. "Scholen zijn wettelijk verplicht om ouders te informeren over de vorderingen op school", zegt de organisatie. "Maar tegelijkertijd mag de school alleen gegevens delen die relevant zijn voor de voortgang van de leerling." Daar ontstaat een grijs gebied, want wie bepaalt wat er voor ouders nodig is om te weten hoe hun kind er op school voor staat?
"De scholen zelf", zeggen de makers van leerlingvolgsystemen als Magister. "Wij hebben daar geen morele mening over. Scholen kunnen zelf instellen of ze elke laatmelding of elk cijfer willen melden."
De makers zien dat scholen daarin verschillende keuzes maken. "Het is afhankelijk van het type leerlingen en de visie van de school", zeggen ze. "Wij maken alleen alle functies mogelijk, omdat we vinden dat de scholen zelf moeten kiezen wat ze ervan willen gebruiken."
Een van de scholen die een online volgsysteem gebruikt, is het Farel College in Amersfoort. "Ik ben blij met de app, want ik vind dat je als schoolleider betrokken moet blijven bij je kinderen", zegt directeur Thijs Jan van der Leij.
"Privacy is wat mij betreft geen issue", zegt hij. "Ik zou privacy eerder koppelen aan derde partijen die daar eventueel misbruik van zouden kunnen maken." Toch kan de directeur zich wel voorstellen dat niet elk kind wil dat ouders over de schouder meekijken.
"De app is een instrument, waarin je ook de cijfers van je kind kan zien", zegt hij. "Maar je bent als school bezig met het vormen van een kind. Dat gaat niet altijd over cijfers."
Maar als je kijkt naar 'de vorming van een kind' kun je je volgens Kinderombudsvrouw Margite Kalverboer afvragen of het goed is voor de zelfstandigheid als ouders alles in de gaten kunnen houden. "Om los te komen van je ouders en op je eigen benen te leren staan, is het belangrijk dat niet alles wat je doet door je ouders wordt gecontroleerd", zegt ze.
Maximiliaan kan zich daar wel in vinden. "Je ouders bedoelen het vast goed, maar pubers willen ook een beetje loskomen van hun ouders", zegt hij. "Je wil gewoon niet constant gezeik aan je hoofd."
Maar als je het wettelijk bekijkt, geeft ook het Kinderrechtenverdrag, net als de Nederlandse wetgeving over privacy, geen sluitend antwoord op de vraag wat ouders wel en niet mogen weten over hun kinderen.
"In het Kinderrechtenverdrag staat dat anderen zich alleen mogen mengen in het privéleven van een kind als daar een goede reden voor is", zegt de Kinderombudsvrouw. "Maar wat precies een goede reden is, daar moeten we met elkaar over praten."