Jeroen Gortworst
Jeroen Gortworst
De kans is groot dat je ook dit jaar op Oudejaarsavond een paar minuten voor middernacht weer keihard Bohemian Rhapsody staat mee te lallen. Het nummer vormt samen met Hotel California en Stairway to Heaven al jaren vrijwel altijd de vaste top drie van de Top 2000. Maar dat duurt, als we onderzoekers Tom Goris en Elmer Sterken moeten geloven, niet lang meer.
Zij geven deze top drie nog vijf tot tien jaar. Vanaf dan ziet het laatste kwartiertje van het jaar er anders uit.
Cijfertjes
"Mijn voorspelling is dat Hotel California en Stairway to Heaven over vijf jaar uit de top drie zijn geknikkerd", zegt statisticus Tom Goris. "Bohemian Rhapsody staat er dan nog wel tussen." Die voorspelling komt voor Goris niet uit de lucht vallen: hij verzamelt al sinds 2007 voor Radio 2 data die verworven worden bij alle inzendingen.
Met die gegevens kan Goris nu een beetje in de toekomst kijken. "In de leeftijdsgrafiek van de stemmers zitten twee duidelijke pieken", zegt hij. "Eentje bij 20 jaar en eentje bij 50 jaar."
Opvallend daarbij is dat die pieken niet meegroeien met de leeftijd van de mensen, maar op dezelfde plek blijven. Het zijn volgens Goris dus vaak nieuwe mensen die hun stem uitbrengen. En dat doen ze opvallend vaak op het nummer van Queen.
Bohemian Rhapsody
Bohemian Rhapsody is volgens Goris dan ook een bijzonder geval. Het nummer staat vaak op één, maar in de afgelopen jaren is de groep mensen die erop stemt totaal veranderd. "In de eerste paar edities stemden vooral de ouderen op deze plaat, maar tegenwoordig is het omarmd door jongeren", zegt Goris. "Nu zijn er zelfs relatief meer jongeren die op Bohemian Rhapsody stemmen dan oudere mensen."
Volgens de statisticus heeft dit voor een groot deel te maken met de traditie die de Top 2000 zelf heeft gegenereerd. "Voor veel jongere stemmers bestond Oudejaarsavond bij hun ouders uit oliebollen, champagne en om tien voor twaalf Bohemian Rhapsody" zegt hij. "Het is een gevoel van nostalgie."
Nostalgie
Het gevoel van nostalgie was ook een belangrijk onderzoekspunt voor professor Elmer Sterken. Volgens Sterken is dat terug te leiden naar het zogenaamde 'achterbankgevoel'. "Muziek die je luistert tussen je 15e en 25e, blijf je vaak de rest van je leven de beste muziek vinden", zegt hij. "In de psychologie is dat een bekend fenomeen."
"Wat nu gebeurt is interessant: een groot deel van de eerste generatie stemmers stemt niet meer, blijkt uit de data van Goris", zegt Sterken. "Hun kinderen hebben dat overgenomen. En surprise, surprise: die stemmen ongeveer op dezelfde liedjes."
"Zij waren het die op de achterbank zaten toen papa of mama met Queen of Boudewijn de Groot meezongen. Deze generatie is zo op hun beurt weer opgegroeid met de muziek van hun ouders. Het collectieve geheugen krijgt daarmee een andere dynamiek."
Oké, Bohemian Rhapsody is dus een blijvertje, maar wat gebeurt er dan met Hotel California en Stairway to Heaven? Volgens Goris staan die nummers over vijf jaar niet meer in de top drie. "Je ziet dat het 'Queen-effect' niet geldt voor Hotel California en Stairway to Heaven, zegt de statisticus. "Alleen de oudere generatie stemt op die nummers, de jongeren helemaal niet."
Dan rest er nog maar één vraag: als Hotel California en Stairway to Heaven uit de top drie vallen, welke nummers komen er dan wel in? "Er komt wel wat aanstormen vanuit de jonge generatie hoor", zegt Goris. "Statistisch gezien gaan Fix You van Coldplay en Black van Pearl Jam de podiumplaatsen overnemen."
En daar blijft het volgens Goris niet bij. "Een plaat die mateloos populair is onder de jongere stemmers is opvallend genoeg Pianoman van Billy Joel (1973)", zegt hij. "Vooral in de studentensteden wordt er door jongeren ontzettend vaak op gestemd. Ook een grote kanshebber op een podiumplaats dus."