Koen Koopman
redacteur NOS op 3
Spiderman, de Hulk en Elsa uit Frozen: populaire karakters onder kinderen. Op YouTube worden video's over superhelden miljarden keren bekeken. Eén probleempje: een aantal van die video's bevat gewelddadige en seksueel getinte content. Dat fenomeen is inmiddels bekend als #Elsagate. YouTube heeft al vijftig kanalen en duizenden video's verwijderd.
Een van de grootste superheldenkanalen was van Peter (niet zijn echte naam). In de video's op zijn kanaal speelden acteurs verkleed als Elsa en Spiderman kindvriendelijke scènes. Volkomen legaal dus, en zonder geweld en seks.
Toch heeft YouTube een aantal van zijn video's de afgelopen dagen offline gehaald. "Wij hebben nooit iets illegaals gedaan, maar ik denk dat YouTube nu gewoon bang is geworden door alle aandacht."
Verderop in dit stuk vertelt Peter hoe superheldenkanalen op handige wijze het algoritme van YouTube manipuleren. Maar eerst: waarom worden die filmpjes gemaakt en hoe kan het dat er zoveel creepy content tussen zit? In de onderstaande video leggen we je uit wat de #Elsagate is.
Let op: de video bevat aanstootgevende beelden. Veel van de beelden die worden gebruikt in de video, zijn ondertussen verwijderd van YouTube.
Volgens Peter valt er veel te verdienen met superheldenfilmpjes. "Het gaat echt om meerdere tonnen per jaar voor de grootste kanalen zoals Webs and Tiarias, dat inmiddels offline is gehaald." Het geld was voor hem ook de reden om een aantal jaar geleden een YouTube-kanaal op te zetten.
Samen met een vriend experimenteerde hij met allerlei korte filmpjes voor kinderen. "Totdat we op het pad van de superheldenfilmpjes kwamen en zagen dat het heel erg booming was." Bij de carnavalswinkel haalde hij pakken van Spiderman en Elsa en een paar dagen later stond de eerste video online.
Op YouTube staan dus duizenden video's en ze lijken heel erg op elkaar. "Iedereen aapt elkaar na om net zoveel views te krijgen als de succesvolle kanalen." Zo worden in bijna alle video's over Elsa en Spiderman dezelfde scènes door dezelfde karakters gespeeld.
"Bijvoorbeeld video's waarin Spiderman ballonnen in z'n pak heeft om ze op dikke billen te laten lijken", zegt Peter. "Eén groot kanaal bedenkt dat en heeft daar succes mee. Daar hobbelt de rest dan achteraan."
Deze video's zijn onschuldig, maar veel kinderen kijken filmpjes op de autoplayfunctie. Door YouTube's algoritme komen kinderen dan vanzelf bij de creepy superheldenfilmpjes terecht.
En die zijn dus minder onschuldig. Je kan er makkelijk onderwerpen als mishandeling, abortus, verkrachting en verminking tegenkomen. Die video's worden veel bekeken. Volgens sommige bloggers worden die video's gemaakt om kinderen te traumatiseren.
Elke minuut wordt 400 uur aan materiaal geupload, dat kunnen we echt niet allemaal in de gaten houden.
De makers van die creepy content gebruiken dezelfde karakters, titels, tags en zoektermen als de kindvriendelijke content. "Dat vond ik zo klote", vertelt Peter. "Ik heb toen ook meteen YouTube gemaild, maar kreeg hele softe reacties."
Google, de eigenaar van YouTube, herkent het probleem, maar legt de verantwoordelijkheid vooral bij het publiek zelf. Die kunnen YouTube attenderen op aanstootgevende video's met de flag functie. "Elke minuut wordt 400 uur aan materiaal geupload, dat kunnen we echt niet allemaal in de gaten houden", vertelt een woordvoerder.
De nieuwe richtlijnen die YouTube heeft aangekondigd, moeten ervoor zorgen dat alle aanstootgevende video's van het kanaal verdwijnen.
Daar heeft Peter ook last van. "We hadden in twee van onze video's een klein jongetje laten mee spelen. Als grapje voor de video hadden we hem aan de boom vastgebonden, zodat een superheld hem moest redden. Verder niks geks, maar die video's zijn nu weg." Volgens Peter verwijdert het algoritme van YouTube de video's automatisch, omdat er jonge kinderen in meespelen.
Het succes van zijn kanaal kan Peter niet goed verklaren. "Je weet niet precies hoe het algoritme van YouTube werkt, maar we merkten wel dat als we andere succesvolle kanalen na-aapten, we heel veel views kregen."
Volgens Peter kunnen die views ook worden gekocht om een kanaal van de grond te krijgen. "Wij hebben dat niet gedaan, omdat Google en YouTube daar altijd achterkomen. Maar ik heb zo mijn vermoedens bij sommige kanalen die binnen een minuut bijvoorbeeld 40.000 views hadden", zegt hij.
Wél gebruikte Peter andere handige tooltjes om hoog in de lijst van YouTube te komen. "We vroegen andere grote kanalen om te reageren op onze video's en te linken naar elkaars kanalen. Zo kom je vaak in de aanbevolen video's terecht."
Ook maakte hij meerdere accounts aan om te reageren onder zijn eigen video's. "Maar ik weet niet of dat geholpen heeft, hoor." Deze tooltjes worden ook veel gebruikt door bekende Instagrammers.
Er kwam geen bloed aan te pas of zo, maar ik zou mijn eigen kinderen er niet naar laten kijken.
Z'n inkomsten is-ie kwijt, maar toch is Peter blij met #Elsagate. Ook geeft hij toe dat hij zich soms ook moreel bezwaard voelde. "In het begin heb ik wel eens zombies met Spiderman gecombineerd, omdat andere kanalen dat ook deden. Dan wil je mee met die flow van dat kanaal."
Achteraf heeft hij daar wel spijt van. "Er kwam geen bloed aan te pas of zo, maar ik zou mijn eigen kinderen er niet naar laten kijken, denk ik. Ergens heb ik dus wel een moreel dingetje."
