Een Syrische deelnemer bij de Mister Gay World-verkiezing is niet iets wat Islamitische Staat graag ziet. Des te meer reden voor een groep Syrische homoseksuele vluchtelingen in Istanbul om alles op alles zetten om namens hun land een deelnemer naar deze beautycontest te sturen.
De film Mr. Gay Syria over deze ludieke, maar ook gevaarlijke actie draait vanavond voor het eerst op het IDFA.
"De meeste deelnemers waren net klaar met de middelbare school en leefden hun hele leven al met hun familie in een klein dorp in Syrië", vertelt de Turkse Ayse Toprak, regisseur van de film. "In Istanbul waren ze opeens compleet vrij: het was een soort paradijs voor hen."
In Syrië was homoseksualiteit altijd al strafbaar en onder Islamitische Staat staat er zelfs de doodstraf op. Hoewel de deelnemers niet meer in Syrië zijn, loopt hun achtergebleven familie nog altijd gevaar als mensen erachter komen dat hun zoon heeft meegedaan aan een gaycontest.
De familieleden van een paar deelnemers weten zelfs nog helemaal niets van de geaardheid van hun zoons. "Ik weet ook niet of ze het ooit zullen weten", zegt Ayse. Om te voorkomen dat deze informatie toch bij familieleden terechtkomt, staan bij dit artikel geen foto's van de deelnemers aan de contest.
Ik wilde de gays in Syrië laten zien dat we er zijn en ze trots laten voelen
"Ik was erg bang om mee te doen aan de film", vertelt Omar, één van de deelnemers. "Maar ik wilde de gays in Syrië laten zien dat we er zijn en ze trots laten voelen. Het was voor mij de allereerste keer dat ik voor iedereen zichtbaar gay was. Het heeft mijn leven veranderd." Inmiddels heeft hij zijn familie wel op de hoogte gesteld.
De reden dat Omar toch zijn foto niet bij dit artikel wil, is dat zijn moeder dat gevraagd heeft. "Toen ik haar vertelde dat ik gay was, ontkende ze het eerst. Daarna hebben we er maanden niet over gepraat. Nu zegt ze: leef je eigen leven, maar toon het niet in de media. Er zijn veel mensen die heel vervelend tegen haar doen."
Toch is het in Turkije ook niet helemaal veilig voor de deelnemers, want de afgelopen jaren is ook daar de tolerantie voor gays verminderd. Gisteren nog werden alle lhbt-evenementen in de hoofdstad verboden en ook de gay pride is niet meer welkom in het land.
"In onze cultuur vindt je familie in principe alles prima, totdat de buren beginnen te praten", vertelt Ayse. "Dan wordt het opeens een issue. Het wordt door de maatschappij nog steeds als een ziekte gezien."
De Mr. Gay Syria-contest werd uiteindelijk gewonnen door Husein. Maar het regelen van zijn reis naar Malta, waar de Mister Gay World-competitie plaatsvindt, loopt uit in een grote teleurstelling voor de groep in Istanbul. "Ze geven geen visa aan vluchtelingen", legt Aysa uit. "Dat is hard."
De film heeft inmiddels wereldwijd op een aantal festivals gedraaid, maar nog niet in Turkije. De reden is dat Husein daar nog altijd vastzit, wachtend op een verblijfsvergunning voor een Europees land. Hij is een van de weinige deelnemers aan de contest die nog niet heeft kunnen vertrekken.
"Hij is erg bang dat hij of zijn familie alsnog in de problemen komt. We kunnen daardoor de film daar niet laten zien, totdat hij daar weg is", vertelt Ayse. "Als het goed is, krijgt hij ergens komende maand bericht dat hij mag vertrekken. Dus ik hoop dat we de film volgend jaar daar kunnen laten zien."
We hebben geen spijt, maar dat betekent niet dat we niet bang zijn.
Ondanks de problemen die het oplevert, staan volgens Ayse alle deelnemers nog achter de Mr. Gay Syria-contest en achter de film. "Ik vraag de jongens vaak of ze spijt hebben van deelname aan de film", vertelt ze. "Dan zeggen ze: 'Nee. Maar dat betekent niet dat we niet bang zijn.'"