Lig je lekker te slapen terwijl je wacht op de vroege IC naar Berlijn, krijg je ineens 80 keer achter elkaar Monsieur Cannibale om je oren.
In de IJ-passage onder het Centraal Station van Amsterdam zijn sinds het voorjaar 's ochtends vroeg en 's avonds laat Eftelingdeuntjes te horen om slapende reizigers en andere 'hangende' mensen weg te jagen.
Het was een idee van de winkeliersvereniging, vertelt NS-woordvoerder Hessel Koster. "Het viel hen op dat mensen wel erg comfortabel werden in de IJ-passage. Sommige reizigers rolden daar gewoon hun slaapzakken uit."
Dat was niet goed voor de sfeer, vonden de winkeliers. "Dus gingen ze op zoek naar een creatieve en vriendelijke oplossing."
Die vonden ze in het oeuvre van het Brabantse attractiepark. En dat wordt nu gespeeld tussen 05.30 en 8.00 uur, vanaf het moment dat de passage opent tot de winkels opengaan. En ook tussen 21.00 uur en 01.00 uur 's nachts, tussen het sluiten van de winkels en de passage, schalt bijvoorbeeld Carnaval Festival uit de speakers:
Het is niet de eerste keer dat Eftelingmuziek wordt ingezet om mensen uit de openbare ruimte te jagen. Eerder gebruikte een school in Schiedam ook het Carnaval Festival en de Indische Waterlelies om hangjongeren op te breken.
De school gebruikte eerder Bach en Mozart, maar dat werkte niet. Ook riep Radio 10 Carnaval Festival al eens uit als het irritantste nummer ooit.
Maar waarom vinden we dat? "Omdat het de ultieme oorwurm is", zegt muziekwetenschapper Rineke de Wit. Een melodietje dat gemaakt is om te blijven hangen dus, maar dan uitvergroot zodat het juist irritant wordt gevonden.
Hoe zit zo'n oorwurmlied dan in elkaar?
Er zit ten eerste veel herhaling in, zegt De Wit. "Telkens worden de melodie en baslijn herhaald, maar met een héle kleine afwijking die je hersenen niet helemaal kunnen plaatsen. Ze blijven er dus mee bezig."
"Ook zit er geen duidelijk einde aan. Het Carnaval Festival bijvoorbeeld, dat kun je telkens maar blijven herhalen. Ook dat zet de hersenen aan het werk."
Ten slotte zit er vaak een stukje in dat je moeilijk kunt reproduceren. "Probeer het tweede deel van het Carnaval Festival maar eens na te zingen, dat lukt maar weinig mensen. En omdat het de hersenen niet lukt, willen ze die puzzel oplossen."
Als je een hit wilt schrijven is het trouwens niet handig te veel van die oorwurmtechnieken toe te passen, zegt De Wit. "Dan gaan mensen je liedje irritant vinden, en dat wil je dan niet. Maar voor een attractie of een radio-jingle is het wel handig als het blijft hangen."
Volgens de NS werkt het in ieder geval erg goed. "Er zijn minder hangers en slapers. De winkeliers zijn er erg tevreden over", aldus NS-woordvoerder Koster.
De Efteling zelf zit er niet mee dat hun muziek wordt gebruikt. "Ergens is het een compliment. Die liedjes zijn gemaakt om een oorwurm te zijn, en dat is blijkbaar goed gelukt", zegt de woordvoerder.