Nixon en Trump
Aangepast

Is Trumps 'madman'-gedrag een politieke strategie?

  • Helen Verkaik

    redacteur NOS op 3

  • Helen Verkaik

    redacteur NOS op 3

Amerika zou met fire and fury reageren, zei president Trump begin deze maand nog toen bekend werd dat Noord-Korea een kernkop voor z'n langeafstandsraketten had ontwikkeld.

Er volgde spierballentaal over en weer waarna de gemoederen iets leken te bedaren. Tot een Noord-Koreaanse raketproef afgelopen zaterdag en een raketlancering vandaag boven Japan.

Zijn adviseurs zeggen weleens tegen de pers dat de madman theory zijn strategie is.

Amerikadeskundie Victor Vlam

Hoe gaat Trump nu reageren? Volgens sommigen hangt de Amerikaanse president de madman theory aan. Dat wil zoveel zeggen als bizar en gek gedrag vertonen, om je tegenstander in de war te brengen. Onvoorspelbaar zijn, zodat de andere partij wat voorzichtiger wordt.

"In zekere zin is dat zijn doel", zegt Amerikadeskundige Victor Vlam. "Zijn adviseurs zeggen weleens tegen de pers dat het ook zijn strategie is. Die onberekenbaarheid maakt het voor Noord-Korea en China moeilijk om zijn acties te voorspellen en dat betekent dat ze zichzelf voorzichtiger gaan opstellen."

En Trump heeft het meerdere malen zelf gezegd: "I wanna be unpredictable". In hoeverre dit echt een doordachte tactiek van Trump is, is de vraag. "Maar hij heeft het tijdens zijn campagne wel genoemd", zegt Vlam. "Hij zei steeds dat hij het anders wilde doen dan president Obama. Hij vond Obama te voorspelbaar, te kalm, te bedaard."

Georganiseerd protest van jeugd, arbeiders en vakbondsleden in Pyongyang tegen de VN-sancties

Hoe werkt dat dan in de praktijk? Vandaag komt de VN-Veiligheidsraad bijeen om het te hebben over de raketlancering. De vorige keer leidde dat tot nieuwe sancties tegen Noord-Korea. "Het verrassende was dat China, bondgenoot van Noord-Korea, instemde, uit angst voor een oorlog en vluchtelingen in het grensgebied", zegt Vlam.

"In bijna elk militair conflict is de rationele optie: geen militaire inzet. Maar als je iemand hebt die militair ingrijpen niet uitsluit, wordt de tegenstander misschien wel nerveus. Daarom heeft China de sancties gesteund, onder dreiging van een militair conflict."

Machiavelli wist al dat het handig kan zijn om je tegenstander een rad voor ogen te draaien.

Amerikadeskundige Willem Post

Of Trump dit nou bewust zo doet of niet, de theorie is niet nieuw. President Nixon zette de madman-theorie in de jaren 60 in. En vóór hem de politiek filosoof Machiavelli in de Renaissance, zegt VS-deskundige en historicus van instituut Clingendael Willem Post. "Die wist al dat het handig kan zijn om je tegenstander een rad voor ogen te draaien."

Volgens Post past deze strategie vooral bij kleine, dictatoriale staten zoals Noord-Korea. "Het zijn over het algemeen duistere politieke leiders die dit doen, die bereid zijn om alle middelen toe te passen." De strategie van Noord-Korea zie je geregeld terug in hun propagandavideo's over kernraketten.

President Nixon houdt een persconferentie over Vietnam in 1970

Maar ook Nixon paste het dus toe. Die zei tijdens de Vietnamoorlog bereid te zijn om kernwapens in te zetten, om de Noord-Vietnamese leider Ho Chi Minh te intimideren. "Hij wilde laten blijken dat hij giftig kon worden, en bereid om kernwapens in te zetten om het communisme klein te krijgen."

"Maar hij was een sluwe vos die heel realistisch was." Nixon gooide geen kernwapens op Vietnam, maar bombardeerde het land met napalm. Dat leidde tot miljoenen slachtoffers. "Napalm past bij de madman-theorie", zegt Post. "Maar de prijs is hoog geweest. De vraag is of dat ook niet op andere manier had gekund."

Trump is het schoolvoorbeeld van iemand die onvoorspelbaar is.

Amerikadeskundige Willem Post

Doet Trump nu dan hetzelfde als Nixon in de jaren 60? Voor Nixon was het een bewustere tactiek, Trump is meer van de impulsen, denkt Post.

"Trump is het schoolvoorbeeld van iemand die onvoorspelbaar is. Nixon was een echte politicus die het spel kon spelen. En dat is precies het beangstigende van de madman-theorie die Trump toepast: hij heeft geen grenzen en laat zich er graag op voorstaan dat hij tot alles in staat is."

Deel artikel: