Zwemmen bij de Noordpool: 'de dood schoot door m'n hoofd'

• Jeanine Duijst

  redacteur NOS op 3

Een brandende, haast martelende pijn gaat door je lichaam heen als je in water zwemt dat zó koud is, vertelt de Britse lange-afstandszwemmer Lewis Pughs. Hij zwom één kilometer in de Noordelijke IJszee in extreem koud water: -0,5 graden.

Als dat geen zout zeewater zou zijn geweest, was dat bevroren. Met zijn actie wil hij de gevolgen van klimaatverandering voor oceanen op de kaart zetten. "Ik zwom langs de randen van het Noordpoolijs, maar zwemmen zou daar helemaal niet mogelijk moeten zijn. Er zou ijs moeten liggen", vertelt Pughs aan NOS op 3.

"Ongetraind zou je door de kou snel verdrinken", zegt Pughs. Hij heeft daarentegen genoeg ervaring: hij zwemt al 30 jaar lange afstanden in alle oceanen, eerder ook al in dezelfde koude IJszee. Maar nooit eerder zo lang als nu: 22 minuten.

Pughs is VN-ambassadeur en zet zich in om wereldwijd de oceanen te beschermen. Afgelopen zaterdag zwom hij net boven Spitsbergen, bijna 600 km boven Noorwegen. Hij duikt aankomende tijd ook nog in de oceaan boven Canada en Rusland. Zonder wetsuit, enkel in een zwembroek.

Klimaatwetenschapper en NOS-weerman Peter Kuipers Munneke was eind april zelf nog in Spitsbergen en zag minder ijs dan er eigenlijk zou moeten liggen. "Een paar jaar geleden lag daar in de winter en het voorjaar ijs rond de kust, maar het smelt steeds eerder in het jaar door opwarming van de oceaan."

Het zeewater is de afgelopen eeuw wereldwijd iets minder dan 1 graad warmer geworden. "Juist bij Spitsbergen is die opwarming sterker te zien, daar is het zeewater zelfs 2 graden opgewarmd", zegt Kuipers Munneke. "Omdat er steeds minder lang ijs ligt, wordt het opwarmseizoen namelijk langer en het water dus warmer."

De dood in je hoofd

Pughs staat niet te springen om weer het ijskoude water in te duiken. Maar alles om wereldleiders wakker te schudden, zegt hij. Toch kan hij niet aan zijn campagne denken als hij zwemt. "Ik moet focussen op mijn ademhaling, anders haal ik die kilometer niet."

"Toen ik afgelopen zaterdag halverwege was, werd ik alsnog bezorgd. Ik was te langzaam. Eerder zwom ik dezelfde afstand in 17 minuten, maar ik zat toen al op 9 minuten. Dan realiseer je je dat je echt nog lang in die kou moet liggen. En dan schiet ook de dood door je hoofd. Maar ik mág daar op dat moment niet aan denken, anders verlamt het me te veel."

Nadat Pughs uit het het water was gekomen zat-ie een uur lang onder een hete douche. Zo lang had zijn lichaam nodig om weer op normale temperatuur te komen. "Toen ik eenmaal dat warme water voelde kon ik alleen maar opgelucht zijn dat ik het had gehaald. Het was de meest intense kou die ik ooit heb gevoeld."

De lichte koorts (38,4 graden) die van tevoren bij hem was gemeten - er was de hele tijd een arts aanwezig - zakte toen ook. "Onbewust ging mijn lichaamstemperatuur van tevoren omhoog. Volgens de artsen maakte mijn lichaam zichzelf al warm om daarna de extreme kou aan te kunnen. Ik denk dat het iets anders was: angst. Ik wist hoe koud het in dat water ging zijn."

Meer weten over zeeijs? Check de video hieronder: