Festival experimenteert: spam, maar dan in het echt

• Anna Pruis en Melvin Captein

  verslaggevers NOS op 3

Even reclame voor een video, bevestigen dat je geen robot bent, contactgegevens achterlaten als je iets koopt: online ben je dat gewend. Maar hoe zou het zijn als dat in het echt ook zo is? Op de Gentse Feesten wordt daarmee geëxperimenteerd.

Alle bezoekers van Datakamp, een feestplein in Gent, krijgen een Spotify-achtige keuze: gratis en anoniem naar binnen, maar lastiggevallen worden door acteurs die je spammen en advertenties tonen óf premium naar binnen, maar je dan wel aanmelden met Facebook.

Veel bezoekers kiezen voor premium-toegang en stemmen ermee in dat het festival hun gegevens krijgt en het daardoor zomaar kan zijn dat ineens vakantiefoto's te zien zijn op grote schermen. Ondertussen genoten bezoekers gewoon van een biertje en muziek, maar kwamen vooral naar binnen om eens mee te maken hoe 'online' offline eigenlijk voelt.

De organisatie weet wat premium-gasten op hun terrein doen en maken daar gebruik van. "Als iemand al drie keer naar het toilet is geweest, maar nog geen drank heeft besteld, is dat verdacht", vertelt bedenker Xavier Cloet. "We halen die persoon het podium op en vragen hoe dat kan: ben je gierig of profiteer je van een ander?"

Een bezoeker die stiekem zijn telefoon pakt, terwijl er een tijdelijke 'datastop' is afgekondigd op het festival, wordt voor straf in een kooi gezet. Zijn nummer wordt bekendgemaakt en er wordt opgeroepen hem berichten te sturen. Binnen een minuut zitten er 100 sms'jes in zijn inbox. Uiteraard voor iedereen te lezen op een scherm.

Maar het sociale experiment gaat verder: het publiek mag stemmen over of een kuikentje wel of niet in een blender gaat. Anoniem stemmen mensen massaal voor. Xavier: "Het leuke is dat we dan via de data toch één voor-stemmer op het podium vragen de blender aan te zetten. Dan schrikken ze wel even."

Doel van dit experiment is om mensen in real life te laten ervaren wat we online massaal doen. "Als je iemand op straat vraagt om zijn adres, wil die persoon dat waarschijnlijk niet geven. Maar online wel, dat willen we aankaarten."

"Het is zot om te zien hoeveel ze weten, gewoon doordat je Facebookaccount is gekoppeld aan dit festival", vertelt bezoeker Brecht (29). "Ik heb inderdaad wel even gecheckt wat mijn privacy-gegevens zijn, maar ik zit safe. Ze kunnen mijn profielfoto's bekijken, maar meer niet."

"Ik kreeg van acteurs een fotoboek te zien met de vraag of ik het leuk vond", vertelt Lorre (24). "Toen ik ja zei, kreeg mijn vriendin die meteen ook voor haar neus met de woorden: 'Lorre vindt dit leuk!' Heel confronterend."

Lorre en haar vriendin stapten dan ook over van free naar premium. "We hadden heel veel spam, de hele tijd berichten voor ons gezicht. En we moesten telkens bewijzen dat we geen robot waren. Er waren immens veel mensen die ons lastig vielen, het was een beetje te veel."

De organisatoren verwachtten van tevoren dat niet veel mensen premium-gast wilden worden. Maar het tegendeel bleek waar. "Ik had niet gedacht dat mensen zo makkelijk hun gegevens zouden weggeven", zegt Xavier. "Als wij zouden zeggen: jullie kunnen alleen maar het terrein op als je je bankgegevens geeft, zou nog 20 procent van de mensen dat zo doen. Dat is waanzin. Analoog zou je dat ook niet doen."

Ook staatssecretaris Philippe De Backer van Privacy is aanwezig in Gent. Volgens hem drukt dit mensen wel met hun neus op de feiten. "Dit event zorgt ervoor dat een breed publiek wordt geconfronteerd met wat bedrijven doen met jouw data. Ik zeg altijd: als je een dienst gratis krijgt, betaal je met je data. Dat wordt hier op ludieke wijze duidelijk."

Bezoekers hoeven volgens Xavier niet bang te zijn dat het afstaan van hun gegevens na het festival nog een staartje krijgt. "We hebben de Belgische privacycommissie plechtig beloofd dat we na het festival alle data vernietigen. Dat gaan we ook doen. Maar er zijn meer en meer firma's die wel met festivals samenwerken en data verzamelen. Dat is wel een beetje zot, hè?"