Zie jij het verschil tussen een originele en een gephotoshopte afbeelding? Uit onderzoek van de University of Warwick blijkt dat een op de drie mensen zo'n gemanipuleerde foto niet herkent. "En dat kan voor misverstanden zorgen", zegt onderzoeker Sophie Nightingale.
Ze doelt onder meer op foto's die verspreid worden via sociale media en zo verkeerde verhalen de wereld in helpen. Bijvoorbeeld toen vorige week een foto werd verspreid waarin Poetin in een foto was 'geshopt'. Die gemanipuleerde foto werd veel gedeeld, de ander minder.
Onderzoekers lieten 1300 mensen kijken naar foto's die op vijf verschillende manieren waren gemanipuleerd. Bijvoorbeeld door het wegwerken van rimpeltjes, spelen met schaduwen of het verplaatsen en toevoegen van objecten.
Die manipulaties werden zo doorgevoerd dat de veranderingen niet direct opvielen, maar de realiteit wel vertekenden. Stel dat bijvoorbeeld een rimpel van een model is weggewerkt, dan kan dat vrouwen die bladen kopen doen denken dat dat de norm is. "Het verstoort het beeld van de realiteit", zegt Nightingale.
De foto's hierboven zijn gebruikt in het onderzoek van Nightingale. Daar is de manipulatie nog van weinig betekenis, maar online zijn er ook andere foto's te vinden van situaties die volgens Nightingale zorgelijker zijn.
Ze haalt daarbij een voorbeeld aan uit 2015. "Rond die tijd had een man een selfie gemaakt en hij werd na de aanslagen in Bataclan uiteindelijk gephotoshopt als terrorist. Terwijl hij er helemaal niks mee te maken had."
"Helemaal op social media is het belangrijk dat we weten dat we soms worden gemanipuleerd", zegt Nightingale. Dat gebeurt daar niet alleen via fake news, maar dus ook met bewerkte foto's. "Er is een groep die het doorheeft, maar ook een groep die het dus niet ziet."
Maar wat kun je dan doen om het te herkennen? "Dat blijft nog lastig", zegt de onderzoeker. "Wel is het goed je bewust te zijn van het feit dat niet alles online echt is en je af te vragen waar foto's vandaan komen. Bijvoorbeeld door de vragen te stellen wie de foto heeft geplaatst en waarom diegene dat zou doen."