In de Californische stad Fresno hebben ze dit jaar even heel veel last van muggen. Wetenschappers van Googles onderzoeksinstuut Verily laten sinds afgelopen vrijdag 20 weken lang, elke week een miljoen van die zoemende beestjes los. Om precies te zijn: de Aedes aegypti of gelekoortsmug. Een muggensoort die gevaarlijke ziektes kan overbrengen als zika, dengue en chikungunya.
Waarom doen ze dat?
Ten eerste zijn het 20 miljoen mannetjes en die steken niet. Ze worden geïnfecteerd met een natuurlijke bacterie, Wolbachia. Die maakt de mannetjes steriel. De muggen 'bevruchten vervolgens' de vrouwtjes (die dus wel steken). De eitjes die zij leggen komen vervolgens niet uit.
"Op die manier wordt de volgende generatie kleiner en zal de populatie op den duur misschien wel helemaal verdwijnen", zegt Jacob Crawford, een van de Verily-wetenschappers.
De Aedes aegypti komt oorspronkelijk niet voor in Californië, maar dook er in 2013 op. Dit debug-project is het grootste tot nu toe in de VS. Het is al wel in China, Indonesië en Brazilië gedaan.
"Dit is een hele goede groene methode", zegt muggendeskundige Bart Knols van de Radboud Universiteit. "In tegenstelling tot grote wolken insecticiden die in de straten worden gespoten, waarbij niet alleen muggen, maar ook nuttige insecten zoals bijen en vlinders gedood worden. Deze mannetjes gaan op zoek naar hun eigen soort."
Daarnaast doet die bacterie ook geen kwaad aan bijvoorbeeld de vogels die de mug opeten. "De Wolbachia-bacterie komt op heel veel plekken voor, huisvliegen kunnen die bijvoorbeeld ook dragen. En wereldwijd zijn 60 procent van alle insectensoorten ermee besmet."
Muggen uitroeien?
Verily gaat onderzoeken hoe effectief het is en of het dus lukt om de populatie zelfs uit te roeien. Maar of je muggen echt kunt uitroeien? Dat vraagt Knols zich af.
"Het is een luie mug. Hij verplaatst zich niet echt. Bij een onderzoek in Australië waarbij ze muggen met die bacterie loslieten, vonden ze aan de ene kant van een snelweg een compleet verzadigde populatie met bacteriën, aan de andere kant van de strip asfalt waren een stuk minder muggen besmet. Voor een groot gebied heb je dus een ongelooflijk grote hoeveelheid muggen met die bacterie nodig."
Daarnaast krijgen niet alle vrouwtjesmuggen in de populatie de bacterie. Waarom, dat weten onderzoekers nog niet. "Het zou kunnen dat vrouwtjes op een gegeven moment de 'fabrieksmuggen' met de bacterie herkennen en dan een voorkeur krijgen voor een mannetje in het wild", denkt Knols.
De impact op het milieu zou nagenoeg nul zijn.
Als de hele populatie in Fresno uitsterft, dan is daar niets op tegen volgens Knols. "De soort komt uit West-Afrika. Die mag je uit het ecosysteem halen, want hij hoort niet thuis in Californië. De impact op het milieu zou nagenoeg nul zijn."
De tijgermug in Nederland
Hier is de tijgermug zo'n invasieve soort. Die mug komt uit Zuidoost-Azië, heeft zich verspreid naar Europa en duikt jaarlijks ook in Nederland op. Kunnen we in Nederland dan niet zo'n zwerm loslaten met bacterie-geïnfecteerde muggen?
"Nee. Daar heb je allereerst de faciliteiten voor nodig. Bij tijgermuggen moet je snel reageren. Als er een uitbraak is, moet je grijpen naar chemische middelen, anders loop je achter de feiten aan. Je kunt dan niet zeggen 'wacht even, ik moet nog muggen kweken'."
Knols is wel voorstander van een Europese 'muggenfabriek'. "De tijgermug zit inmiddels door het hele mediterrane gebied en hij verspreidt zich steeds verder. Als we een centrale Europese faciliteit hebben kunnen we die eitjes met de bacterie drogen en heel lang bewaren. Is er dan een uitbraak, dan kun je de muggen binnen een week uitkweken."
