We zitten er middenin: de zesde wereldwijde golf van uitstervende dieren. Dat vrezen wetenschappers uit Mexico en de VS. Zelfs dieren waarmee het ogenschijnlijk goed gaat, sterven langzaam uit, stellen ze.
De wetenschappers van Stanford en de Nationale Autonome Universiteit van Mexico bestudeerden duizenden diersoorten. Vele worden nog niet officieel met uitsterven bedreigd, maar hun aantallen lopen in rap tempo terug.
Evolutiebioloog Menno Schilthuizen van Naturalis legt uit: "Het aantal plekken op aarde waar dieren leven, en het absolute aantal dieren dat er is, wordt steeds kleiner."
Waardoor sterven dieren uit?
Dieren verdwijnen vooral door de verwoesting van hun leefomgeving, vervuiling en klimaatverandering. Maar de belangrijkste oorzaak volgens de wetenschappers: overpopulatie en de steeds maar toenemende wereldbevolking. Mensen dringen de territoria van dieren binnen, zoals in de Amazone, waar veel bossen worden gekapt.
"We reserveren steeds meer ruimte en voedsel voor onszelf, en dat gaat ten koste van de rest van de levende dieren", vertelt Schilthuizen. "Waar de mens binnendringt, krijgen dieren het moeilijk", voegt hoogleraar evolutionaire biologie en genetica Kuke Bijlsma van de Rijksuniversiteit Groningen toe.
Leefgebieden worden steeds kleiner
"We weten al jarenlang dat de biodiversiteit sterk terugloopt. Tot nu toe is er vooral aandacht geweest voor de soorten die acuut met uitsterven worden bedreigd. De onderzoekers zeggen dat we op een andere schaal moeten kijken: naar absolute aantallen", vertelt Bijlsma.
Als je daarnaar kijkt, zie je dat de aantallen van bijna een derde van de 27.600 landgebonden zoogdieren, vogels, amfibieën en reptielen sterk afnemen. Ook worden hun leefgebieden steeds kleiner.
Alle 177 zoogdieren die de wetenschappers bestudeerden, hebben meer dan 30 procent van hun territorium moeten inleveren in de afgelopen honderd jaar. 40 procent van hen raakte zeker 80 procent van hun leefgebied kwijt.
"Hoe groot deze massa-extinctie wordt, dat kunnen we niet zeggen. Het kán zo groot worden als bij de dinosauriërs, maar dat hoeft niet. Er zijn vijf grote geweest, maar ook veel kleinere. We weten nog niet hoe groot dit drama wordt", stelt Schilthuizen.
Wat zijn de gevolgen voor ons?
Wat de gevolgen zijn voor de wereld, en voor ons, dat is moeilijk te voorspellen. "Dat sommige soorten uitsterven zal niet veel uitmaken, maar andere soorten kunnen onverwacht een belangrijke rol spelen in ecosystemen", legt Schilthuizen uit. "Zij zorgen bijvoorbeeld voor voedsel of schoon water."
Als die soorten verdwijnen, heeft dat ook gevolgen voor ons als mens. Wij zijn voor onze voedselproductie en onze kwaliteit van leven afhankelijk van de ecosystemen waarin we leven. Verdwijnen dieren, dan verdwijnen ook planten en bomen, stellen de onderzoekers.
Wat kunnen we er tegen doen?
Hoewel we niet zo snel iets kunnen doen aan de groei van de wereldbevolking, is er zeker nog iets te doen volgens de onderzoekers. We moeten beter op onze voedselconsumptie letten, stellen zij.
En we moeten betere wetten maken om de biodiversiteit en wildreservaten te beschermen. "We moeten zoveel mogelijk oorspronkelijk gebied beschermen waar de flora en fauna min of meer intact is", zegt Schilthuizen. "Dan kunnen we daar de diersoorten zoveel mogelijk behouden. Voor sommige soorten zijn al nationale parken opgezet. Dat zou meer moeten gebeuren."
Maar dat moet wel snel, volgens de onderzoekers. We hebben naar hun schatting nog zo'n twintig of dertig jaar om de volgende uitstervingsgolf tegen te houden.